8th Pay Commission: केंद्रीय कर्मचाऱ्यांसाठी आणि निवृत्तांसाठी मोठी बातमी — केंद्र सरकारने 8वा वेतन आयोग अधिकृतपणे स्थापन केला आहे आणि त्याच्या अहवालासाठी 18 महिन्यांची मुदत निश्चित केली आहे. परंतु, या वेळेस सगळ्यांचे लक्ष वेतनावर नाही, तर पेन्शन सुधारणाकडे वळले आहे. कारण आता देशात केंद्र सरकारच्या कर्मचाऱ्यांपेक्षा पेन्शनधारकांची संख्या जास्त झाली आहे.
सरकारच्या पेन्शनर पोर्टलनुसार 30 ऑक्टोबर 2025 पर्यंत देशात एकूण 68.72 लाख पेन्शनधारक आहेत, तर केंद्रीय कर्मचाऱ्यांची संख्या सुमारे 50 लाखांपर्यंत आहे. त्यामुळे या वेळी आयोगाच्या शिफारसींमध्ये पेन्शन हा सर्वात महत्त्वाचा मुद्दा ठरणार आहे.
⚖️ फिटमेंट फॅक्टर ठरणार मुख्य आधार
वेतन आणि पेन्शन वाढीसाठीचा सर्वात महत्त्वाचा घटक म्हणजे Fitment Factor. 7व्या वेतन आयोगात हा गुणक 2.57 ठेवण्यात आला होता. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा जुना बेसिक पगार ₹10,000 असेल, तर तो नवीन संरचनेनुसार ₹25,700 झाला होता.
आता चर्चेत आहे की 8व्या वेतन आयोगात हा फॅक्टर 3.0 किंवा त्याहून जास्त होऊ शकतो. जर असं झालं, तर पेन्शन आणि वेतन दोन्हीमध्ये मोठी वाढ होईल. मात्र अंतिम निर्णय केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या मंजुरीनंतरच लागू केला जाईल.
👥 पेन्शनधारकांसाठी मोठे बदल काय असू शकतात?
सरकारने तयार केलेल्या Terms of Reference मध्ये पेन्शनधारकांसाठी अनेक महत्त्वाचे मुद्दे समाविष्ट आहेत:
- पेन्शन, ग्रॅच्युइटी आणि फॅमिली पेन्शन मध्ये वाढीचे प्रस्ताव
- Commuted Pension Restoration (पूर्वी कपात झालेली पेन्शन परत सुरू होणे)
- प्रत्येक 5 वर्षांनी स्वयंचलित पेन्शन वाढ
- Old Pension Scheme पुन्हा लागू करण्याबाबतचा विचार
- CGHS अंतर्गत कॅशलेस मेडिकल ट्रीटमेंट सुविधा
- Dearness Allowance (DA/DR) ला पेन्शनशी थेट जोडणे
💬 पेन्शनधारकांच्या मागण्या
ऑल इंडिया NPS एम्प्लॉईज फेडरेशनचे अध्यक्ष मनजीत सिंह पटेल यांच्या म्हणण्यानुसार, सर्वात मोठी मागणी म्हणजे Fitment Factor वाढवणे. त्याशिवाय, पेन्शन कम्युटेशन कालावधी 15 वर्षांवरून 12 वर्षांवर आणण्याची मागणी आहे, कारण सध्या 40% पेन्शन कपात होते. तसेच, CGHS हॉस्पिटल्स सर्व जिल्ह्यांत उपलब्ध व्हावीत आणि मेडिकल सहाय्य रक्कम ₹3,000 वरून ₹20,000 करण्यात यावी अशी मागणीही आहे.
📊 पेन्शन वाढीचा हिशोब
जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा जुना बेसिक ₹40,000 असेल, तर त्याची जुनी पेन्शन ₹20,000 (50%) होती. आता जर Fitment Factor 2.0 झाला, तर नवी पेन्शन ₹40,000 होईल. आणि जर 2.5 झाला, तर पेन्शन ₹50,000 पर्यंत वाढेल — म्हणजे जवळपास दुप्पट वाढ.
💸 DA/DR वर काय परिणाम होईल?
DA किंवा DR हा बेसिक पेन्शनचा टक्केवारीने भाग असतो. उदाहरणार्थ, जर जुनी पेन्शन ₹20,000 आणि DR 20% असेल, तर ₹4,000 अतिरिक्त मिळतात. जर नवी पेन्शन ₹30,000 झाली, तर DR ₹6,000 होईल. त्यामुळे Fitment Factor वाढला की एकूण पेन्शन रक्कम आपोआप वाढते.
🏦 EPS आणि फॅमिली पेन्शनवरही परिणाम
EPS म्हणजे कर्मचाऱ्याच्या शेवटच्या बेसिक पगारावर आधारित असते. नवीन Pay Matrix लागू झाल्यावर EPS देखील वाढेल. फॅमिली पेन्शन सामान्यतः बेसिक पेन्शनच्या 30% इतकी असते. त्यामुळे जर बेसिक ₹20,000 वरून ₹30,000 झाला, तर फॅमिली पेन्शन ₹6,000 वरून ₹9,000 पर्यंत वाढू शकते.
💰 करभारही वाढणार
पेन्शन वाढल्यामुळे करभार देखील वाढेल. उदाहरणार्थ, ₹20,000 महिन्याची पेन्शन असलेल्यांचा वार्षिक कर सुमारे ₹600 होता. पण जर नवी पेन्शन ₹50,000 झाली, तर वार्षिक कर ₹66,000 पर्यंत वाढू शकतो. तरीही हातात मिळणारा उत्पन्न वाढलेलाच राहील.
🛎️ निष्कर्ष
8वा वेतन आयोग केवळ कर्मचाऱ्यांसाठी नाही तर पेन्शनधारकांसाठीही मोठा टप्पा ठरू शकतो. जर Fitment Factor वाढला, तर निवृत्त कर्मचाऱ्यांच्या हाती अधिक रक्कम येणार असून त्यांच्या आर्थिक स्थैर्यात सुधारणा होईल.
⚠️ डिस्क्लेमर
ही माहिती विविध सरकारी स्रोत, अर्थ मंत्रालयाच्या अहवालांवर आणि पेन्शनर फेडरेशनच्या निवेदनांवर आधारित आहे. अंतिम निर्णयासाठी केंद्र सरकारची अधिसूचना अधिकृत मानावी.
