SBI, PNB, BOB: भारतामध्ये मोठ्या प्रमाणावर रोख व्यवहारांवर आता अधिक कडक नियम लागू झाले आहेत. विशेषतः जर तुम्ही ₹2,00,000 इतकी रक्कम State Bank of India (SBI), Punjab National Bank (PNB) किंवा Bank of Baroda (BOB) मध्ये जमा, काढणे किंवा ट्रान्सफर करत असाल, तर कोणते नियम लागू होतात हे जाणून घेणे अत्यावश्यक आहे.
हा लेख तुम्हाला बँकांचे ताजे नियम, KYC चं महत्त्व, दंड आणि ₹2,00,000 पेक्षा जास्त व्यवहारांमध्ये कोणते बदल होत आहेत हे समजावतो.
₹2,00,000 पेक्षा जास्त रकमेच्या जमा नियम
जर तुम्ही एका दिवसात ₹2,00,000 किंवा त्यापेक्षा जास्त रक्कम आपल्या सेव्हिंग्स किंवा करंट अकाउंटमध्ये जमा करत असाल, तर तुमचा व्यवहार बँक आणि आयकर विभाग दोघांच्या लक्षात येतो. अशा वेळी SBI, PNB किंवा BOB मध्ये तुम्हाला वैध PAN कार्ड दाखवावे लागते. PAN नसेल तर बँक व्यवहार नाकारू शकते.
सर्व बँका RBI च्या मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करतात आणि ₹10 लाखांपेक्षा जास्त जमा वार्षिक पातळीवर Financial Intelligence Unit (FIU) कडे नोंदवणे आवश्यक असते. मात्र, जर ₹2,00,000 ची जमा तुमच्या प्रोफाइलशी विसंगत वाटली, तर बँक तो व्यवहारही फ्लॅग करू शकते.
PAN कार्डचे बंधन
एका दिवसात ₹50,000 पेक्षा जास्त रोख रक्कम जमा किंवा काढताना PAN देणे बंधनकारक आहे. जर वार्षिक पातळीवर ₹2,00,000 पेक्षा जास्त रक्कम PAN शिवाय जमा केली, तर आयकर विभागाकडून चौकशी होऊ शकते. SBI, PNB आणि BOB यांनी या संदर्भात अंतर्गत तपासणी अधिक कडक केली आहे.
PAN नसल्यास Form 60 भरावे लागते, पण मोठ्या व्यवहारांसाठी त्याचा वारंवार वापर टाळला जातो. PAN द्वारे व्यवहार तुमच्या उत्पन्नाशी जोडले जातात, त्यामुळे बँका आणि कर विभाग दोन्ही त्यावर अवलंबून असतात.
KYC अपडेट करणे आवश्यक
KYC (Know Your Customer) प्रक्रिया आता प्रत्येक बँक व्यवहाराचा गाभा आहे. मोठ्या व्यवहारांपूर्वी तुमचे KYC अपडेट असणे आवश्यक आहे. यात Aadhaar किंवा PAN ओळख पुरावा, तसेच वीज बिल किंवा पासपोर्टसारखा पत्त्याचा पुरावा आवश्यक असतो.
KYC जुने असल्यास बँक खाते तात्पुरते गोठवले जाऊ शकते. ₹2,00,000 पेक्षा जास्त व्यवहारांपूर्वी बँक खातेधारकाचा व्यवहार इतिहास आणि KYC पुन्हा तपासते. नवीन किंवा अनियमित व्यवहारांसाठी निधीचा स्रोत विचारला जाऊ शकतो.
रोख काढणीवरील नियम
खात्यातून कितीही रक्कम काढता येते, पण ₹2,00,000 किंवा अधिक रक्कम काढताना पुन्हा तपासणीची शक्यता असते. वारंवार मोठी रक्कम काढल्यास बँक तुमचा उत्पन्न स्रोत विचारू शकते.
PNB आणि BOB काही शाखांमध्ये ₹2 लाखांपेक्षा जास्त रक्कम काढण्यापूर्वी 24 तास आधी कळविण्याची अट लावतात. काही ठिकाणी पोलिसांना माहिती देण्याचीही आवश्यकता असते.
आयकर नियम आणि परिणाम
आयकर कायदा कलम 285BA नुसार, ₹10 लाख किंवा त्याहून अधिक जमा व्यवहार आयकर विभागाकडे नोंदवले जातात. पण वारंवार ₹2,00,000 चे रोख व्यवहार उत्पन्नाशी विसंगत वाटल्यास चौकशी होते.
₹2,00,000 पेक्षा जास्त रोख व्यवहार (जसे की गिफ्ट, प्रॉपर्टी डील, बिझनेस इनकम) योग्यरीत्या नोंदवले नसल्यास, कलम 271D अंतर्गत 100% दंड आकारला जाऊ शकतो.
व्यवसाय खात्यांवरील नियम
व्यवसाय खात्यांमध्ये ₹2,00,000 ची रोख जमा सामान्य मानली जाते, पण बँकांना त्याचा स्रोत आणि वारंवारता तपासावी लागते. त्यामुळे GST इनव्हॉइस, विक्री पावती, कर परतावा यांचे पुरावे ठेवणे आवश्यक आहे.
बँका व्यवसायांसाठी GST नोंदणी आणि वार्षिक कर रिटर्न तपासतात. उत्पन्न आणि बँक व्यवहारांमध्ये फरक असल्यास चौकशी होऊ शकते.
डिजिटल व्यवहारांचे महत्त्व
SBI, PNB आणि BOB आता ग्राहकांना NEFT, RTGS, IMPS सारख्या डिजिटल माध्यमातून मोठे व्यवहार करण्यास प्रोत्साहित करत आहेत. हे व्यवहार सुरक्षित आणि पारदर्शक असतात.
सरकारही “Less-Cash Economy” ला चालना देत आहे. ₹2,00,000 पेक्षा जास्त रकमेचे डिजिटल व्यवहार KYC आणि PAN च्या त्रासाशिवाय सहज होतात.
दंड आणि धोके
जर तुम्ही ₹2,00,000 ची रोख रक्कम योग्य कागदपत्रांशिवाय जमा केली, तर तुम्हाला दंड, खाते गोठवणे आणि आयकर नोटीस मिळू शकते. स्पष्टीकरण न दिल्यास Section 115BBE अंतर्गत 60% कर आणि सेससह एकूण 78% कर लागू शकतो.
व्यवसाय खात्यांसाठी वारंवार उल्लंघन झाल्यास GST रद्द होऊ शकते. वैयक्तिक खातेदारांना नवीन खाते उघडणे, कर्ज किंवा क्रेडिट कार्ड मिळवणे कठीण होऊ शकते.
पुढे काय बदलणार?
बँका आता रिअल-टाइम ट्रॅकिंग आणि AI आधारित मॉनिटरिंग लागू करत आहेत. ₹2,00,000 च्या मर्यादेवर भविष्यात अधिक नियंत्रण येण्याची शक्यता आहे.
SBI, PNB आणि BOB आता सर्व शाखांमधील व्यवहार एकत्रितपणे ट्रॅक करतात. त्यामुळे तुम्ही वेगवेगळ्या शाखांमधून व्यवहार केले तरी ते सिस्टीममध्ये दिसतात.
वाचकांसाठी सल्ला ₹2,00,000 ची रक्कम मोठी वाटत नसली, तरी बँक आणि आयकर विभागासाठी ती चौकशीस पात्र असते. म्हणून PAN, KYC आणि व्यवहार नोंदी नेहमी अद्ययावत ठेवा. मोठ्या रकमेचे व्यवहार डिजिटल माध्यमातून करा.
स्वच्छ व्यवहार नोंदी ठेवणे हीच सुरक्षिततेची गुरुकिल्ली आहे. त्यामुळे दंड, विलंब आणि तपासणी टाळता येते.
Disclaimer: ही माहिती केवळ सर्वसाधारण मार्गदर्शनासाठी आहे. याचा आर्थिक, कर किंवा कायदेशीर सल्ला म्हणून विचार करू नका.
