EPFO Pension: भारतातील संघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी Employees’ Provident Fund Organisation (EPFO) कडून Employees’ Pension Scheme (EPS) लागू आहे. निवृत्तीनंतर नियमित मासिक पेन्शन मिळावी यासाठी ही योजना 1995 पासून सुरू करण्यात आली आहे. जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने किमान 10 वर्षांची सेवा पूर्ण केली असेल, तर त्याला या योजनेतून पेन्शन घेण्याचा हक्क मिळतो.
EPFO पेंशन म्हणजे काय?
या योजनेत कर्मचाऱ्याचा शेवटच्या 5 वर्षांचा सरासरी पगार (जास्तीत जास्त ₹15,000 पर्यंत) आणि सेवा कालावधी यावर पेन्शनची गणना केली जाते. सामान्यतः पेन्शन मिळण्याचे वय 58 वर्ष आहे, मात्र काही परिस्थितींमध्ये 50 वर्षांनंतर कमी रकमेची अर्ली पेन्शन घेता येते.
10 वर्ष सेवा पूर्ण केल्यानंतर किती मिळते पेन्शन?
जर तुम्ही 10 वर्ष सेवा पूर्ण केली असेल, तर EPS अंतर्गत मासिक पेन्शन खालील फॉर्म्युल्याने ठरते:
मासिक पेन्शन = (पेंशन योग्य वेतन × सेवा वर्षे) / 70
उदाहरणार्थ, जर एखाद्या कर्मचाऱ्याचा पेंशन योग्य वेतन ₹15,000 असेल आणि सेवा कालावधी 10 वर्ष असेल, तर:
(₹15,000 × 10) ÷ 70 = ₹2,143
म्हणजेच अशा कर्मचाऱ्याला महिन्याला सुमारे ₹2,143 पेन्शन मिळू शकते. सेवा कालावधी जास्त असेल, तर पेन्शन रक्कमही अधिक मिळेल.
EPFO पेंशन योजनेचा सारांश
| विशेषता | तपशील |
|---|---|
| योजना | Employees’ Pension Scheme (EPS) |
| किमान सेवा कालावधी | 10 वर्ष |
| पेन्शन सुरू होण्याचे वय | 58 वर्ष |
| किमान पेन्शन | ₹1,000 |
| जास्तीत जास्त पेन्शन | ₹7,500 |
| गणनेचा फॉर्म्युला | (पगार × सेवा) / 70 |
| पेंशन योग्य वेतन मर्यादा | ₹15,000 पर्यंत |
| अर्ली पेंशन | 50 वर्षांपासून (कमी रकमेवर) |
EPFO पेंशनचे प्रकार
- सुपरएन्यूएशन पेंशन : 58 वर्ष पूर्ण झाल्यानंतर मिळणारी पेन्शन
- अर्ली पेंशन : 50 ते 58 वर्ष वयोगटात, कटसह मिळणारी पेन्शन
- विधवा/विधुर पेन्शन : सदस्याच्या मृत्यूनंतर जोडीदाराला मिळणारी पेन्शन
- बालकांना पेन्शन : मृत सदस्याची मुलांना शिक्षण काळात मिळणारी पेन्शन
- विकलांग पेन्शन : कायमस्वरूपी अपंगत्व आल्यास मिळणारी पेन्शन
EPFO पेंशन कशी तपासावी?
EPFO च्या अधिकृत वेबसाइटवर उपलब्ध पेंशन कॅलक्युलेटरच्या मदतीने तुम्ही अंदाजे पेन्शन रक्कम पाहू शकता. यासाठी UAN पोर्टलवर लॉगिन करून आपल्या पगार व योगदानाची माहिती भरावी लागते.
महत्वाच्या अटी
- कर्मचारी व नियोक्ता दोघेही योगदान करतात. नियोक्त्याच्या 12% योगदानातून 8.33% EPS मध्ये जाते.
- पेन्शनसाठी किमान 10 वर्ष सेवा आवश्यक आहे.
- 58 वर्षांनंतर पेन्शन सुरू होते, पण 50 वर्षांनंतर अर्ली पेन्शन घेता येते.
- पेन्शन उशिरा सुरू केल्यास (60 वर्षापर्यंत) दरवर्षी 4% वाढ मिळते.
EPFO पेंशनचे फायदे
- सरकारी योजना असल्याने पूर्णपणे सुरक्षित
- निवृत्तीनंतर नियमित मासिक उत्पन्नाचा स्रोत
- मृत्यूनंतरही कुटुंबीयांना पेन्शनचा लाभ
- किमान पेन्शन ₹1,000 वरून ₹7,500 पर्यंत वाढवण्याचा प्रस्ताव
EPFO पेंशनच्या मर्यादा
- जास्तीत जास्त पेन्शन ₹7,500 प्रतिमहिना, जे उच्च पगारधारकांसाठी कमी ठरते
- किमान सेवा कालावधी 10 वर्ष असल्याने कमी सेवा करणाऱ्यांना लाभ मिळत नाही
👉 EPFO पेंशन योजना कामगारांना वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षितता देते. मात्र तिच्या मर्यादा समजून घेतल्यास नियोजन करणे सोपे होते.
Disclaimer: या लेखामध्ये दिलेली माहिती केवळ शैक्षणिक आणि जनजागृतीसाठी आहे. EPFO किंवा Employees’ Pension Scheme संदर्भातील अटी व नियम वेळोवेळी बदलू शकतात. कोणताही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी अधिकृत EPFO वेबसाइट किंवा तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे.
