Unified Pension Scheme: सरकारने कर्मचाऱ्यांसाठी यूनिफाइड पेंशन स्कीम (UPS) ची घोषणा केली आहे. ही योजना 1 एप्रिल 2025 पासून लागू होईल. केंद्र सरकारने सरकारी कर्मचाऱ्यांच्या निवृत्तीनंतरच्या आर्थिक सुरक्षिततेचा विचार करून ही नवीन पेंशन योजना सुरू केली आहे. ही योजना जुन्या पेंशन योजने (OPS) आणि राष्ट्रीय पेंशन प्रणाली (NPS) च्या काही फायद्यांना एकत्र करून तयार केली आहे. UPS चे उद्दिष्ट कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर निश्चित पेंशन देऊन त्यांची आर्थिक स्थिरता आणि सन्मान टिकवून ठेवणे आहे.
1 एप्रिल 2025 पासून लागू होणार यूनिफाइड पेंशन स्कीम (UPS)
यूनिफाइड पेंशन स्कीम (UPS) 1 एप्रिल 2025 पासून लागू होणार आहे. ही योजना अशा सरकारी कर्मचाऱ्यांसाठी असेल, जे आधीपासून NPS अंतर्गत नोंदणीकृत आहेत आणि सरकारने ठरवलेल्या अटींचे पालन करतात.
योजनेसाठी पात्रता
यूनिफाइड पेंशन स्कीमचा लाभ फक्त त्या कर्मचाऱ्यांना मिळेल, ज्यांनी किमान 10 वर्षांची सेवा पूर्ण केली आहे.
पात्रतेचे महत्त्वाचे मुद्दे
- सुपरन्युएशन (निवृत्ती): 10 वर्षांची सेवा पूर्ण केलेल्या कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीच्या तारखेपासून पेंशन मिळेल.
- FR 56(j) अंतर्गत निवृत्ती: जे कर्मचारी कोणत्याही शिक्षेशिवाय या प्रावधानांतर्गत निवृत्त होतात, त्यांनाही निवृत्तीच्या तारखेपासून पेंशनचा हक्क असेल.
- स्वेच्छानिवृत्ती (VRS): 25 वर्षे किंवा त्याहून अधिक सेवा केलेल्या कर्मचाऱ्यांना VRS घेतल्यावर त्यांना सामान्य निवृत्ती वयावर सुरू होणारी पेंशन मिळेल.
UPS चे फायदे ज्यांना मिळणार नाहीत
UPS चा लाभ अशा कर्मचाऱ्यांना मिळणार नाही, जे राजीनामा देतात, सेवेतून काढून टाकले जातात किंवा बडतर्फ होतात.
पेंशनची गणना आणि फायदे
UPS अंतर्गत पेंशन कर्मचाऱ्यांच्या अंतिम पगार आणि सेवाकालाच्या आधारावर ठरवली जाईल.
- पूर्ण पेंशन: 25 वर्षे किंवा त्याहून अधिक सेवा करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या शेवटच्या 12 महिन्यांच्या सरासरी बेसिक पे च्या 50% पेंशन मिळेल.
- अनुपातिक पेंशन: 25 वर्षांपेक्षा कमी सेवा असलेल्या कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या सेवेनुसार पेंशन मिळेल.
- किमान हमी: 10 वर्षे किंवा त्याहून अधिक सेवा असलेल्या कर्मचाऱ्यांना किमान 10,000 रुपये मासिक निश्चित पेंशन दिली जाईल.
मृत्यूनंतर कुटुंबासाठी फायदा
जर पेंशनधारकाचा मृत्यू झाला, तर त्याच्या विधवा/विधुराला पेंशनच्या 60% रक्कम मिळेल. ही पेंशन सुपरन्युएशन, VRS किंवा FR 56(j) अंतर्गत निवृत्तीच्या तारखेपासून दिली जाईल.
महागाई भत्ता (Dearness Relief) आणि इतर फायदे
UPS अंतर्गत कर्मचाऱ्यांना आणि त्यांच्या कुटुंबाला मिळणाऱ्या पेंशनवर महागाई भत्ता (DR) लागू होईल. हा भत्ता पेंशन सुरू झाल्यानंतर लागू होईल. याशिवाय, निवृत्तीच्या वेळी प्रत्येक 6 महिन्यांच्या सेवेसाठी मासिक वेतन (बेसिक + डीए) च्या 10% रक्कम एकरकमी दिली जाईल. ही रक्कम मासिक पेंशनवर परिणाम करणार नाही.
लागू होण्याची तारीख आणि बदल
UPS 1 एप्रिल 2025 पासून पूर्णपणे लागू होईल. कर्मचाऱ्यांना NPS आणि UPS यामधून पर्याय निवडण्याची संधी मिळेल. पूर्वी सेवानिवृत्त झालेल्या कर्मचाऱ्यांनाही या योजनेचा लाभ घेण्याचा पर्याय दिला जाईल. त्यांच्यासाठी सरकार टॉप-अप पेमेंट प्रक्रिया लागू करेल, ज्यामुळे ते नवीन पेंशन योजनेत सहभागी होऊ शकतील.
योजनेचे फायदे
यूनिफाइड पेंशन स्कीममुळे सरकारी कर्मचाऱ्यांना निश्चित आणि सुरक्षित पेंशनची हमी मिळेल. हा निर्णय कर्मचाऱ्यांच्या आर्थिक भविष्याला सुरक्षित करण्यासोबत OPS आणि NPS या दोन्ही योजनांच्या फायद्यांना एकत्र करण्यासाठी महत्त्वाचा ठरेल.
