भारतीय रेल्वेमध्ये सीनियर सिटिझन्ससाठी रेल्वे तिकीट सवलतीचा मुद्दा बराच काळ चर्चेत आहे. मार्च 2020 मध्ये, कोविड-19 महामारीदरम्यान, रेल्वेने वरिष्ठ नागरिकांना दिल्या जाणाऱ्या तिकीट सवलती बंद केल्या होत्या. यापूर्वी, महिला सीनियर सिटिझन्सना 50% आणि पुरुष सीनियर सिटिझन्सना 40% सवलत मिळत होती. या निर्णयानंतर, लाखो वरिष्ठ नागरिकांना प्रवासासाठी संपूर्ण भाडे भरावे लागले आहे.
अलीकडेच, हा प्रश्न पुन्हा चर्चेत आला आहे की सरकार ही सुविधा पुन्हा सुरू करणार का? Budget 2025-26 च्या घोषणांमुळे हा मुद्दा अधिक महत्त्वाचा झाला आहे. चला, जाणून घेऊया की यासंदर्भात काय अपडेट्स आहेत आणि सरकारची भूमिका काय आहे.
Senior Citizen Rail Concession:
| विवरण | माहिती |
|---|---|
| सवलतीची सुरुवात | 2004 |
| सवलत बंद करण्याची तारीख | मार्च 2020 |
| महिला सीनियर सिटिझन सवलत | 50% |
| पुरुष सीनियर सिटिझन सवलत | 40% |
| पात्रता वय (महिला) | 58 वर्षे |
| पात्रता वय (पुरुष) | 60 वर्षे |
| सध्याची स्थिती | कोणतीही सवलत उपलब्ध नाही |
| सवलत पुनर्स्थापित होण्याची शक्यता | Budget 2025-26 मध्ये विचाराधीन |
कोविड-19 मुळे सवलत का बंद झाली होती?
मार्च 2020 मध्ये, जेव्हा कोविड-19 महामारीचा प्रभाव उच्चस्तरीय होता, रेल्वेने अनेक सवलती बंद केल्या, ज्यामध्ये वरिष्ठ नागरिकांसाठी असलेल्या तिकीट सवलतीचाही समावेश होता. यामागील मुख्य कारण म्हणजे रेल्वेवरील आर्थिक ताण वाढला होता. महामारीदरम्यान प्रवाशांची संख्या मोठ्या प्रमाणावर कमी झाली, ज्यामुळे रेल्वेच्या महसुलात घट झाली.
रेल्वेने असेही स्पष्ट केले की, तिकीट दर आधीच सबसिडीयुक्त आहेत आणि त्यावर आणखी सवलत देणे शक्य नाही. मात्र, आता परिस्थिती पूर्ववत होत असल्याने, सीनियर सिटिझन्सनी ही सवलत पुन्हा लागू करण्याची मागणी केली आहे.
Budget 2025-26 कडून अपेक्षा
1 फेब्रुवारी 2025 रोजी सादर झालेल्या Budget मध्ये वरिष्ठ नागरिकांसाठी कोणतीही नवीन घोषणा करण्यात आलेली नाही. मात्र, अनेक अहवालांनुसार, सरकार यावर विचार करत आहे. जर ही सुविधा पुन्हा लागू केली गेली, तर लाखो सीनियर सिटिझन्सना दिलासा मिळेल.
संभाव्य फायदे:
- प्रवास खर्च कमी होईल.
- वरिष्ठ नागरिक अधिक स्वातंत्र्याने आणि आरामात प्रवास करू शकतील.
- सामाजिक न्याय आणि वृद्धांची काळजी घेण्याच्या सरकारच्या वचनबद्धतेला चालना मिळेल.
सध्याची स्थिती: सवलत मिळत आहे का?
सध्या, भारतीय रेल्वेद्वारे वरिष्ठ नागरिकांसाठी कोणतीही विशेष तिकीट सवलत दिली जात नाही. मात्र, काही इतर सुविधा उपलब्ध आहेत:
- Lower Berth प्राधान्य: सीनियर सिटिझन्सना लोअर बर्थ मिळण्यास प्राधान्य दिले जाते.
- Wheelchair सुविधा: स्थानकांवर Wheelchair उपलब्ध करून दिली जाते.
- Battery Operated वाहन: काही मोठ्या स्थानकांवर मोफत Battery Operated वाहने उपलब्ध आहेत.
सरकारी घोषणांमध्ये काय सांगण्यात आले आहे?
रेल्वेमंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी संसदेत स्पष्ट केले की, सध्या सीनियर सिटिझन्ससाठी तिकीट सवलत पुनर्स्थापित करण्याचा कोणताही प्रस्ताव नाही. त्यांनी सांगितले की, सरकार आधीच प्रवाशांना सबसिडी देत आहे आणि अधिक आर्थिक भार उचलणे कठीण होईल.
महत्त्वाची आकडेवारी:
- वित्तीय वर्ष 2022-23 मध्ये, रेल्वेने सीनियर सिटिझन प्रवाशांकडून ₹2,242 कोटींचा महसूल मिळवला.
- सध्या, सर्व प्रवाशांसाठी सरासरी 55% सबसिडी दिली जात आहे.
सोशल मीडियावर पसरलेल्या अफवा
अलीकडेच, सोशल मीडियावर असा दावा करण्यात आला की रेल्वेने वरिष्ठ नागरिकांसाठी 50% सवलत पुन्हा लागू केली आहे. मात्र, हा दावा खोटा ठरला. रेल्वेने स्पष्ट केले की, अशी कोणतीही योजना लागू करण्यात आलेली नाही.
निष्कर्ष: सीनियर सिटिझन्सना लाभ मिळेल का?
सध्या, भारतीय रेल्वेद्वारे सीनियर सिटिझन्ससाठी तिकीट सवलत पुनर्स्थापित करण्याची कोणतीही शक्यता दिसत नाही. मात्र, भविष्यात सरकार यावर विचार करू शकते, विशेषतः जर सामाजिक दबाव वाढला किंवा Budget परिस्थिती सुधारली.
Disclaimer: हा लेख केवळ माहितीपुरता आहे. सध्या भारतीय रेल्वे वरिष्ठ नागरिकांसाठी कोणतीही तिकीट सवलत देत नाही. प्रवास नियोजन करण्यापूर्वी अधिकृत माहिती तपासा.
