भारतामध्ये वरिष्ठ नागरिकांसाठी सरकार वेळोवेळी नवीन योजना आणि सुविधा आणत असते, ज्यामुळे त्यांची आर्थिक स्थिती मजबूत होईल आणि त्यांना सुरक्षित भविष्य मिळू शकेल. अलीकडेच, Union Budget 2025 आणि इतर सरकारी घोषणांमध्ये वरिष्ठ नागरिकांसाठी अनेक महत्त्वाचे बदल करण्यात आले आहेत. या योजनांचे उद्दिष्ट बुजुर्गांना आर्थिक सुरक्षितता आणि आरामदायक जीवन प्रदान करणे आहे.
या लेखामध्ये चार महत्त्वाच्या योजनांबद्दल माहिती दिली आहे, ज्या वरिष्ठ नागरिकांसाठी अतिशय फायदेशीर ठरणार आहेत.
1. वरिष्ठ नागरिक बचत योजना (SCSS) | Senior Citizen Savings Scheme
Senior Citizen Savings Scheme (SCSS) ही भारत सरकारने सुरू केलेली एक लोकप्रिय योजना आहे, जी वरिष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्न आणि कर लाभ (Tax Benefits) देते. ही योजना निवृत्तीनंतर सुरक्षित गुंतवणूक शोधणाऱ्या लोकांसाठी आदर्श आहे.
SCSS चे तपशील
| निकष | माहिती |
|---|---|
| वयोमर्यादा | 60 वर्षे किंवा अधिक |
| किमान गुंतवणूक रक्कम | ₹1,000 |
| कमाल गुंतवणूक रक्कम | ₹30 लाख |
| व्याजदर (2025) | 8.2% प्रति वर्ष |
| कालावधी | 5 वर्षे (3 वर्षांच्या विस्तारासह) |
| कर सवलत | कलम 80C अंतर्गत उपलब्ध |
| मुदतपूर्व बंद | उपलब्ध |
SCSS ची वैशिष्ट्ये
- उच्च व्याजदर – SCSS चा व्याजदर सामान्य बचत खात्यांपेक्षा जास्त आहे.
- सुरक्षित गुंतवणूक – ही योजना सरकारद्वारे समर्थित असल्यामुळे धोका कमी असतो.
- नियमित उत्पन्न – व्याज दर प्रत्येक तिमाहीत थेट बँक खात्यात जमा होते.
- कर लाभ – गुंतवणूकदारांना कर सूट मिळते.
2. नवीन कर स्लॅब | Revised Tax Slabs for Senior Citizens
2025 च्या बजेटमध्ये वरिष्ठ नागरिकांसाठी कर स्लॅबमध्ये बदल करण्यात आले आहेत. आता वरिष्ठ नागरिकांना अधिक कर सवलत मिळणार आहे, ज्यामुळे त्यांची बचत वाढेल.
नवीन कर स्लॅब (New Tax Regime)
| वार्षिक उत्पन्न (₹) | कर दर (%) |
|---|---|
| 0 – 4 लाख | शून्य |
| 4 – 8 लाख | 5% |
| 8 – 12 लाख | 10% |
| 12 – 16 लाख | 15% |
| 16 – 20 लाख | 20% |
| 20 – 24 लाख | 25% |
| 24 लाख पेक्षा अधिक | 30% |
जुन्या कर स्लॅब्स (Old Tax Regime)
| वार्षिक उत्पन्न (₹) | कर दर (%) |
|---|---|
| 0 – 3 लाख | शून्य |
| 3 – 5 लाख | 5% |
| 5 -10 लाख | 20% |
| ₹10 लाख+ | 30% |
3. निवृत्ती वेतन योजना | Pension Schemes for Senior Citizens
सरकारने वरिष्ठ नागरिकांसाठी अनेक निवृत्ती वेतन योजना सुरू केल्या आहेत, ज्या निवृत्तीनंतर आर्थिक स्थैर्य प्रदान करतात.
प्रमुख निवृत्ती वेतन योजना
प्रधानमंत्री वय वंदना योजना (PMVVY)
- LIC द्वारे चालवली जाते.
- किमान निवृत्ती वेतन ₹1,000 प्रति महिना, तर कमाल ₹10,000 प्रति महिना मिळते.
- कालावधी – 10 वर्षे.
अटल पेन्शन योजना (APY)
- असंघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांसाठी उपयुक्त.
- निवृत्ती वेतन ₹1,000 ते ₹5,000 प्रति महिना मिळू शकते.
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्ती वेतन योजना
- BPL कुटुंबातील वृद्धांना ₹600 प्रति महिना मदत दिली जाते.
4. सुलभ ITR फाइलिंग प्रक्रिया | Simplified ITR Filing for Senior Citizens
सरकारने वरिष्ठ नागरिकांसाठी कर भरण्याची प्रक्रिया सोपी केली आहे. ज्यांच्या उत्पन्नाचे स्रोत केवळ पेन्शन आणि बचत खात्यावरील व्याज आहेत, त्यांना आता ITR फाइल करण्याची गरज भासणार नाही.
मुख्य मुद्दे
- ही सुविधा 75 वर्षे किंवा त्यापेक्षा अधिक वय असलेल्या व्यक्तींना लागू आहे.
- बँक थेट TDS कापून कर प्रक्रिया पूर्ण करेल.
इतर महत्त्वाच्या योजना
- वरिष्ठ नागरिक आरोग्य विमा योजना – कमी प्रीमियममध्ये आरोग्य विमा उपलब्ध.
- वरिष्ठ नागरिक कार्ड – सरकारी सेवांमध्ये आणि प्रवासामध्ये सवलती मिळतात.
निष्कर्ष
वरिष्ठ नागरिकांसाठी या योजना आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करतात आणि त्यांना आत्मनिर्भर बनवतात. SCSS असो, नवीन कर स्लॅब असोत किंवा निवृत्ती वेतन योजना – या सर्व योजना बुजुर्गांचे जीवन अधिक सोपे आणि सुरक्षित बनवतात.
Disclaimer: वरील माहिती सरकारी घोषणा आणि योजनांवर आधारित आहे. कृपया गुंतवणूक करण्यापूर्वी संबंधित विभागाकडून माहितीची खातरजमा करा.
