Post Office Schemes: जर तुम्हाला कोणतीही जोखीम न घेता तुमचे पैसे सुरक्षित ठेवायचे असतील आणि त्यावर चांगला परतावा मिळवायचा असेल, तर पोस्ट ऑफिसच्या लघु बचत योजना (Small Saving Schemes) तुमच्यासाठी एक विश्वासार्ह पर्याय ठरू शकतो. या योजना भारत सरकारद्वारे समर्थित असून, दर तीन महिन्यांनी त्यांच्यावर लागू होणाऱ्या व्याजदरांमध्ये बदल केला जातो. सध्या जुलै ते सप्टेंबर 2025 या आर्थिक वर्षाच्या दुसऱ्या तिमाहीसाठी पोस्ट ऑफिसने व्याजदरात कोणताही बदल न करता त्यांना कायम ठेवले आहे.
पोस्ट ऑफिसने एका शॉर्ट व्हिडीओच्या माध्यमातून 4 महत्त्वाच्या योजनांबाबत माहिती दिली आहे – रिकरिंग डिपॉझिट (RD), मंथली इनकम स्कीम (MIS), पब्लिक प्रोव्हिडंट फंड (PPF), आणि सुकन्या समृद्धी योजना (SSY). या योजना छोट्या गुंतवणूकदारांसाठी तसेच सुरक्षिततेला प्राधान्य देणाऱ्यांसाठी अतिशय उपयुक्त ठरतात.
पोस्ट ऑफिस रिकरिंग डिपॉझिट (RD)
पोस्ट ऑफिस रिकरिंग डिपॉझिट ही एक मध्यम कालावधीसाठीची योजना आहे. जुलै-सप्टेंबर 2025 दरम्यान या योजनेवर वार्षिक 6.7% इतके व्याज दिले जात आहे. हे व्याज तिमाही आधारावर कंपाउंड केले जाते. या योजनेची मुदत 5 वर्षांची असून, किमान 100 रुपये मासिक गुंतवणूक करता येते. ही योजना विशेषतः अशा लोकांसाठी उपयुक्त आहे जे दर महिन्याला थोडी-थोडी बचत करत आहेत आणि एक स्थिर, सुरक्षित परतावा शोधत आहेत.
- व्याजदर: 6.7% वार्षिक (तिमाही कंपाउंडिंग)
- कालावधी: 5 वर्षे
- गुंतवणूक: किमान 100 रुपये मासिक
- लाभ: नियमित बचतीसाठी योग्य, एकट्या किंवा संयुक्त खाते सुरू करण्याची सुविधा
- कर लाभ: व्याजावर कर लागतो, गुंतवणुकीवर करसवलत नाही
मंथली इनकम स्कीम (MIS)
पोस्ट ऑफिस मंथली इनकम स्कीम ही एक अत्यंत लोकप्रिय योजना आहे जी दरमहा निश्चित उत्पन्न हवे असणाऱ्यांसाठी खास बनवली आहे. विशेषतः निवृत्त व्यक्ती आणि ज्येष्ठ नागरिक यांच्यासाठी ही योजना फायदेशीर आहे. या योजनेवर सध्या 7.4% वार्षिक व्याज मिळते, जे दर महिन्याला खातेदाराच्या बँक खात्यात ट्रान्सफर केले जाते.
- व्याजदर: 7.4% वार्षिक
- कालावधी: 5 वर्षे
- गुंतवणूक मर्यादा: सिंगल खात्यासाठी 9 लाख रुपये, संयुक्त खात्यासाठी 15 लाख रुपये
- लाभ: दरमहा निश्चित उत्पन्न मिळते, विशेषतः ज्येष्ठ नागरिकांसाठी उपयुक्त
- कर लाभ: व्याजावर कर लागतो, गुंतवणुकीवर स्वतंत्र करसवलत नाही
पब्लिक प्रोव्हिडंट फंड (PPF)
PPF ही दीर्घकालीन आणि कर बचतीसाठीची योजना आहे. सुरक्षिततेसह चांगला परतावा देणारी ही योजना गुंतवणुकीच्या दृष्टीने एक आदर्श पर्याय मानली जाते. सध्या या योजनेवर 7.1% वार्षिक व्याज मिळते, जे तिमाही आधारावर कंपाउंड होते. 15 वर्षांची मुदत असलेल्या या योजनेत वर्षाला किमान 500 रुपये आणि जास्तीत जास्त 1.5 लाख रुपये गुंतवता येतात.
- व्याजदर: 7.1% वार्षिक (तिमाही कंपाउंडिंग)
- कालावधी: 15 वर्षे
- गुंतवणूक मर्यादा: 500 रुपये ते 1.5 लाख रुपये दरवर्षी
- लाभ: दीर्घकालीन गुंतवणूक आणि कर बचतीसाठी उत्तम
- कर लाभ: EEE श्रेणीत मोडते – गुंतवणूक, व्याज आणि परिपक्वता रक्कम करमुक्त
सुकन्या समृद्धी योजना (SSY)
बेटीच्या भविष्यासाठी सुरक्षित गुंतवणूक शोधत असाल तर SSY एक परिपूर्ण योजना आहे. सध्या या योजनेवर सर्वाधिक 8.2% वार्षिक व्याज मिळत आहे. मुलगी 0 ते 10 वर्षे वयोगटातील असल्यास तिच्या नावाने खाते उघडता येते. या योजनेची मुदत 21 वर्षे किंवा मुलीच्या लग्नापर्यंत असते. किमान 250 रुपये आणि अधिकतम 1.5 लाख रुपये दरवर्षी गुंतवता येतात. ही योजना देखील EEE कर श्रेणीत येते.
- व्याजदर: 8.2% वार्षिक (सर्व योजनेतील सर्वोच्च)
- कालावधी: 21 वर्षे किंवा लग्नपर्यंत
- गुंतवणूक मर्यादा: 250 रुपये ते 1.5 लाख रुपये दरवर्षी
- लाभ: मुलीच्या शिक्षण आणि लग्नासाठी सर्वोत्तम योजना
- कर लाभ: संपूर्ण करमुक्त (EEE)
तुलनात्मक माहिती: कोणत्या योजनेत किती परतावा?
| योजना | व्याजदर | कर लाभ | मुदत |
|---|---|---|---|
| RD | 6.7% | नाही | 5 वर्षे |
| MIS | 7.4% | नाही | 5 वर्षे |
| PPF | 7.1% | होय | 15 वर्षे |
| SSY | 8.2% | होय | 21 वर्षे (किंवा लग्नापर्यंत) |
निष्कर्ष:
पोस्ट ऑफिसच्या या चार प्रमुख योजना छोट्या गुंतवणूकदारांपासून ते दीर्घकालीन वित्तीय नियोजन करणाऱ्यांसाठी उपयुक्त ठरतात. सुरक्षितता, स्थिर उत्पन्न, करसवलती यांसारखे घटक लक्षात घेता, या योजना गुंतवणुकीसाठी एक आदर्श पर्याय ठरू शकतात.
