घर भाड्याने देणे आणि भाडेकरू ठेवणे ही एक सामान्य गोष्ट आहे, परंतु काहीवेळा भाडेकरूंच्या बाबतीत समस्या गंभीर होऊ शकते. काही भाडेकरू चांगल्या हेतूने राहत नाहीत, ते घर बळकावण्याच्या उद्देशाने राहत असतात. अशा परिस्थितीत घरमालकाने काय करावे?
भाडेकरूंमुळे उद्भवणाऱ्या समस्यांवर उपाय
अनेकवेळा घरमालकाला भाडेकरू त्रास देऊ लागतात. घरमालक त्रास देत असल्यास भाडेकरू दुसऱ्या घरात स्थलांतर करतात, परंतु भाडेकरू त्रास देऊ लागल्यास घरमालक काय करणार? काही वेळा असे भाडेकरू आढळतात, जे घर घेताना चांगले हेतू दाखवतात, पण प्रत्यक्षात घर बळकावण्याचा (Encroachment) विचार करत असतात. अशावेळी घरमालकाने योग्य कायदेशीर पावले उचलणे अत्यावश्यक आहे.
‘लीज अँड लायसन्स’ करार का आवश्यक आहे?
अनेक घरमालक (Rent Agreement) करार करून घेतात आणि काहीजण पोलीस सत्यापन देखील करतात. मात्र, काहीवेळा हे करार आणि सत्यापन देखील अपयशी ठरतात आणि भाडेकरू घर बळकावण्याचा प्रयत्न करतात. अशा परिस्थितीत कोणताही वाद टाळण्यासाठी, ‘लीज अँड लायसन्स’ (Lease and License) करार करून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. या करारामुळे घरमालकाचे लाखोंचे घर सुरक्षित राहते.
भाडे किंवा लीज करार म्हणजे काय?
- भाडे करार (Rent Agreement): हा करार प्रामुख्याने निवासी मालमत्तेसाठी केला जातो, ज्यात फक्त राहण्याची परवानगी असते. व्यावसायिक वापरावर (Commercial Activity) प्रतिबंध असतो. भाडे करार साधारणतः 11 महिन्यांसाठी तयार केला जातो, त्यानंतर तो नूतनीकरण करावा लागतो.
- लीज करार (Lease Agreement): हा करार व्यावसायिक मालमत्तेसाठी (Commercial Property) 12 महिने किंवा त्यापेक्षा जास्त कालावधीसाठी असतो.
लीज अँड लायसन्स करार म्हणजे काय?
लीज अँड लायसन्स (Lease and License) करार भाडे किंवा लीज करारासारखाच असतो, मात्र त्यातील काही अटी बदललेल्या असतात. लीज अँड लायसन्स करार 10-15 दिवसांपासून ते 10 वर्षांपर्यंतच्या कालावधीसाठी करता येतो. हा करार स्टँप पेपरवर नोटरीद्वारे (Notarized) तयार केला जातो. जर भाड्याचा कालावधी 12 महिन्यांपेक्षा जास्त असेल, तर तो न्यायालयात नोंदवणे बंधनकारक असते. या करारात स्पष्टपणे लिहिलेले असते की, भाडेकरू कोणत्याही प्रकारे मालमत्तेवर हक्क सांगू शकत नाही.
घरमालकाचे संरक्षण
या करारामुळे घरमालकाच्या हितांचे संरक्षण होते. जर करारातील दोन्ही पक्षांपैकी एकाचा मृत्यू झाला, तर भाडे किंवा लीज करारात वारस आपसांत सहमतीने करार पुढे चालू ठेवू शकतात. मात्र, लीज अँड लायसन्स करारात कोणत्याही पक्षाचा मृत्यू झाल्यास करार रद्द होतो. त्यामुळे हा करार घरमालकासाठी अधिक सुरक्षित मानला जातो.
