Missed Train with a Confirm Ticket: ट्रेन चुकणे प्रवाशांसाठी मोठी समस्या ठरू शकते. अशा परिस्थितीत दोन महत्त्वाचे प्रश्न उपस्थित होतात—पहिला, तिकीटचा रिफंड (Train Ticket Refund Rules) मिळेल का? आणि दुसरा, त्या तिकीटवर दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करता येईल का? रेल्वेच्या नियमानुसार, हे पूर्णपणे तुमच्या तिकिटाच्या प्रकारावर अवलंबून असते.

देशभरातील अनेक प्रवासी आधीच ट्रेनचे तिकीट बुक (Train Ticket Booking) करतात आणि नंतर आवश्यकतेनुसार पर्याय शोधतात. पण काही वेळा काही कारणास्तव ट्रेन चुकते (Train Missed), आणि लोक गृहित धरतात की त्यांचे तिकीट आता वाया गेले आहे. पण खरेच असे होते का? जर ट्रेन चुकली तर त्या तिकीटवर दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करता येईल का? की तुम्हाला नवीन तिकीट घ्यावे लागेल? याबद्दल अनेकांना माहिती नसते. चला, जाणून घेऊया भारतीय रेल्वे (Indian Railways) काय नियम सांगते.

जर ट्रेन चुकली तर काय करावे?

ट्रेन चुकणे प्रवाशांसाठी मोठी समस्या असते. अशा वेळी पहिले दोन प्रश्न येतात—रिफंड मिळेल का? आणि त्याच तिकीटवर दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करता येईल का? रेल्वेच्या नियमानुसार, हे तुमच्या तिकीटच्या प्रकारावर अवलंबून आहे.

जनरल तिकीटवर दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करता येईल का?

जर तुमच्याकडे जनरल तिकीट असेल, तर तुम्ही त्याच श्रेणीतील (category) दुसऱ्या ट्रेनने सहज प्रवास करू शकता. मात्र, जर तुम्ही दुसऱ्या श्रेणीतील (higher category) ट्रेनमध्ये प्रवास करणार असाल, तर तुम्हाला दंड भरावा लागू शकतो.

मेल-एक्सप्रेस, सुपरफास्ट, राजधानी, वंदे भारत यांसारख्या प्रीमियम ट्रेनमध्ये जनरल तिकीट वैध नसते. जर तुम्ही अशा ट्रेनमध्ये जनरल तिकीटवर प्रवास केला, तर TTE तुम्हाला विनातिकीट प्रवासी (Without Ticket) समजू शकतो आणि तुम्हाला दंड भरावा लागू शकतो.

जर तुमच्याकडे आरक्षित तिकीट असेल तर काय होईल?

जर तुमच्याकडे आरक्षित तिकीट (Reservation Ticket) असेल आणि तुमची ट्रेन चुकली, तर त्या तिकीटवर तुम्ही दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करू शकत नाही. जर असे करताना पकडले गेल्यास, TTE तुम्हाला विनातिकीट प्रवासी समजू शकतो आणि नियमानुसार दंड आकारला जाऊ शकतो.

जर तुम्ही दंड भरण्यास नकार दिला, तर कायदेशीर कारवाई होऊ शकते, आणि जेलमध्ये जाण्याची वेळही येऊ शकते. त्यामुळे योग्य मार्ग म्हणजे तुम्ही रिफंडसाठी TDR (TDR Filing) दाखल करा आणि दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करण्यासाठी नवीन तिकीट घ्या.

TDR फाइल करण्याची प्रक्रिया (TDR Filing Rules)

जर ट्रेन चुकली असेल, तर आरक्षित तिकीटचा रिफंड मिळवण्यासाठी TDR फाइल करावा लागेल. जर तिकीट काउंटरवरून घेतले असेल, तर तुम्हाला ऑफलाइन TDR फाइल करावा लागेल. यासाठी रेल्वे स्थानकाच्या काउंटरवर जाऊन TDR फॉर्म भरून जमा करावा लागेल.

ऑनलाइन TDR फाइल करण्याची प्रक्रिया (TDR Filing Online)

जर तिकीट ई-टिकीट (E-Ticket) असेल, तर IRCTC च्या वेबसाइट किंवा अ‍ॅपवर लॉगिन करा.
“Train” ऑप्शनवर क्लिक करा आणि “File TDR” निवडा.
तुमच्या तिकीटचा पर्याय निवडा आणि योग्य कारण निवडून TDR फाइल करा.
कमाल 60 दिवसांच्या आत तुमच्या बँक खात्यात किंवा वॉलेटमध्ये रिफंडची रक्कम जमा होईल.

तिकीट रद्द करणे आणि रिफंडचे नियम

रेल्वेच्या नियमानुसार, Tatkal तिकीट रद्द केल्यास कोणताही रिफंड मिळत नाही.
जर ट्रेनच्या निर्धारित वेळेच्या 48 तासांपूर्वी तिकीट रद्द केले, तर 25% रक्कम वजा केली जाईल.
12 ते 4 तासांपूर्वी तिकीट रद्द केल्यास 50% रक्कम वजा केली जाईल.
वेटिंग लिस्ट (Waiting List) आणि RAC तिकीट ट्रेन सुटण्याच्या 30 मिनिटांपूर्वीपर्यंत रद्द करता येते, त्यानंतर कोणताही रिफंड मिळणार नाही.

त्यामुळे, जर तुमची ट्रेन चुकली तर घाबरू नका. जर जनरल तिकीट असेल, तर तुम्ही दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करू शकता. मात्र, आरक्षित तिकीट असेल तर TDR फाइल करणे हा सर्वोत्तम पर्याय आहे. दुसऱ्या ट्रेनमध्ये प्रवास करण्यापूर्वी नवीन तिकीट घ्या, अन्यथा तुम्हाला मोठा दंड भरावा लागू शकतो.