नोकरी करणाऱ्या बहुसंख्य लोकांच्या पगारातून दरमहा काही रक्कम भविष्यनिर्वाह निधी (EPF) खात्यात जमा केली जाते. ही रक्कम कर्मचारी आणि नियोक्ता दोघांच्याही योगदानातून तयार होते. मात्र, या खात्यामध्ये फक्त पैसे जमा होतात असं नाही, तर या खात्यामध्ये अनेक फायदेही लपलेले आहेत – जे अनेकांना माहित नसतात. चला जाणून घेऊया EPF खात्यामधील 7 महत्वाचे लाभ, जे गरज पडल्यास तुमच्या आर्थिक सुरक्षेसाठी मोठा आधार ठरू शकतात.
1. वृद्धापकाळासाठी मिळतो निवृत्तीवेतनाचा आधार 👴💰
EPF अंतर्गत जमा होणारी रक्कम दोन भागांत विभागली जाते – एक म्हणजे EPF आणि दुसरं म्हणजे EPS (Employee Pension Scheme). कर्मचारी आणि कंपनी, दोघेही 12% इतकं योगदान देतात. यातील EPS मध्ये कंपनीचा एक हिस्सा निवृत्तीनंतरच्या पेन्शनसाठी राखून ठेवला जातो. 58 वर्षांचे वय पूर्ण झाल्यावर आणि किमान 10 वर्ष सेवा केल्यानंतर पेन्शन मिळण्यास पात्रता मिळते. EPS अंतर्गत मिळणारी किमान मासिक पेन्शन ₹1,000 आहे.
2. नॉमिनी ठरवण्याची सुविधा 👨👩👧👦✅
EPFO ने नॉमिनेशन अनिवार्य केलं आहे. त्यामुळे प्रत्येक खातेदाराने आपल्या EPF खात्यात नॉमिनी नियुक्त करणे आवश्यक आहे. अशा वेळी, खातेदाराच्या मृत्यूनंतर त्याचे PF चे पैसे थेट नॉमिनीला दिले जातात. हे आर्थिक दृष्टिकोनातून अत्यंत उपयुक्त ठरते.
3. VPF मध्ये अतिरिक्त गुंतवणुकीची संधी 📊
EPFO फक्त EPF पर्यंतच मर्यादित नाही. कर्मचारी इच्छेनुसार VPF (Voluntary Provident Fund) मध्येही अतिरिक्त रक्कम गुंतवू शकतो. यामध्ये बेसिक पगारातून हवे तसे योगदान करता येते आणि यालाही EPF प्रमाणेच व्याज मिळते.
4. नोकरी बदलल्यावर PF बाबतचे नियम 🔄
जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने नोकरी बदलली तर लगेच PF पैसे काढता येत नाहीत. यासाठी कमीत कमी 2 महिने थांबावं लागतं. दुसरीकडे, नवीन नोकरी मिळाल्यानंतर आधीच्या खात्यातील रक्कम नव्या खात्यात ट्रान्सफर करता येते, जेणेकरून PF चा सतत लाभ मिळत राहतो.
5. अर्धवट रक्कम काढण्याची सुविधा 🏥💒🏠
EPF खात्यातून पूर्ण रक्कम न काढता गरजेनुसार काही मर्यादित रक्कम काढण्याची मुभा असते. उदाहरणार्थ, विवाह, शिक्षण, घर खरेदी, बांधकाम किंवा वैद्यकीय गरज यासाठी हे पैसे काढता येतात. EPF खाते जर 7 वर्षांहून जुने असेल, तर त्यातून 50% पर्यंत रक्कम काढता येते.
6. EPF वर मिळतो कंपाउंड इंटरेस्ट 📈
EPF खात्यात दरवर्षी जमा होणाऱ्या रकमेवर कंपाउंड इंटरेस्ट मिळतो. सध्या या खात्यावर वार्षिक 8.15% दराने व्याज दिलं जात आहे. EPS मध्ये मात्र व्याज नाही मिळत, फक्त जमा केलेली मूळ रक्कमच मिळते.
7. EDLI योजनेअंतर्गत जीवन विमा 📋🛡️
जर कंपनीने वेगळा जीवनविमा दिला नसेल, तरीही EPFO अंतर्गत खातेदाराला EDLI (Employees Deposit Linked Insurance) योजनेचा फायदा मिळतो. या योजनेमुळे खातेदाराचा मृत्यू झाल्यास कुटुंबियांना काही प्रमाणात आर्थिक मदत मिळते. ही रक्कम फार मोठी नसली, तरी आपत्कालीन काळात उपयोगी पडते.
निष्कर्ष 📌
EPF खाती ही फक्त बचतीसाठीच नसून, भविष्यासाठी सुरक्षा कवच ठरतात. जर तुम्ही कर्मचारी असाल आणि तुमचं EPF खाते असेल, तर त्याचे सर्व फायदे समजून घेणं आवश्यक आहे. हे फायदे योग्य वेळी उपयोगात आणल्यास ते तुम्ही आणि तुमचं कुटुंब दोघांनाही आर्थिक संकटातून सावरू शकतात.
सूचना (Disclaimer): वरील माहिती ही EPFO च्या अधिकृत पोर्टलवरून आणि विविध विश्वसनीय स्रोतांवर आधारित आहे. यामधील नियम, व्याजदर आणि अटी काळानुसार बदलू शकतात. कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी अधिकृत EPFO वेबसाइट किंवा जवळच्या कार्यालयात खात्री करून घ्या.
