Employees’ Pension Scheme (EPS-95) अंतर्गत पेन्शनधारकांची दीर्घकाळापासून मागणी होती की त्यांची किमान पेन्शन वाढवण्यात यावी. सध्या EPS-95 अंतर्गत किमान पेन्शन ₹1,000 प्रतिमहा आहे, जी 2014 मध्ये निश्चित करण्यात आली होती. वाढती महागाई आणि वैद्यकीय खर्च लक्षात घेता ही रक्कम अपुरी मानली जात आहे. अलीकडेच, EPS-95 पेन्शनधारकांनी अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन आणि कामगार मंत्री मनसुख मांडविया यांची भेट घेऊन ही पेन्शन वाढवून ₹7,500 करण्याची मागणी केली आहे.

या लेखात आपण EPS-95 पेन्शन योजना, तिची सद्यस्थिती, प्रस्तावित बदल आणि यासंबंधी इतर पैलूंवर चर्चा करणार आहोत.

What is EPS-95 Pension Scheme?

EPS-95 योजना ही Employees’ Provident Fund Organisation (EPFO) द्वारे चालवली जाणारी एक सामाजिक सुरक्षा योजना आहे. तिचा उद्देश संघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करणे हा आहे.

तपशील	माहिती
योजनेचे नाव	Employees’ Pension Scheme (EPS-95)
किमान पेन्शन (सध्याचे)	₹1,000 प्रतिमहा
प्रस्तावित किमान पेन्शन	₹7,500 प्रतिमहा
लागू संस्था	EPFO
पात्रता वय	58 वर्षे
नियोक्ता योगदान	8.33% (मूल वेतनाच्या आधारे)
सरकारचे योगदान	1.16% (₹15,000 पर्यंतच्या वेतनावर)

EPS-95 पेन्शन योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये

सामाजिक सुरक्षा: ही योजना संघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर आर्थिक मदत प्रदान करते.
नियोक्ता योगदान: कर्मचाऱ्याच्या मूळ वेतनाच्या 8.33% रक्कमेचा हफ्ता EPS फंडात जमा केला जातो.
सरकारी योगदान: सरकार 1.16% पर्यंत अतिरिक्त योगदान देते.
पात्रता: कर्मचारी 10 वर्षांची सेवा पूर्ण केल्यानंतर पेन्शनसाठी पात्र होतात.
पेन्शन गणना: अंतिम वेतन आणि सेवा कालावधीच्या आधारे पेन्शन निश्चित केली जाते.

EPS-95 पेन्शन वाढवण्याची मागणी

सध्याची स्थिती

सध्या EPS-95 अंतर्गत किमान पेन्शन ₹1,000 प्रतिमहा आहे. ही रक्कम 2014 मध्ये निश्चित करण्यात आली होती आणि त्यानंतर त्यात कोणताही बदल करण्यात आलेला नाही.

प्रस्तावित बदल

EPS-95 पेन्शनधारकांनी पुढील मागण्या मांडल्या आहेत:

किमान पेन्शन ₹7,500 प्रतिमहा करावी.
महागाई भत्ता (DA) यामध्ये समाविष्ट करावा.
निवृत्त कर्मचाऱ्यांना आणि त्यांच्या जोडीदाराला मोफत वैद्यकीय सुविधा द्याव्यात.

EPS-95 पेन्शन वाढीवर सरकारची भूमिका

अर्थमंत्र्यांचे आश्वासन

अलीकडेच EPS-95 National Agitation Committee ने अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांची भेट घेतली. अर्थमंत्र्यांनी या मागण्यांवर सकारात्मक विचार केला जाईल असे आश्वासन दिले आहे.

कामगार मंत्र्यांचे विधान

कामगार मंत्री मनसुख मांडविया यांनी देखील EPS-95 पेन्शनधारकांच्या मागण्यांवर लवकर निर्णय घेतला जाईल, असे सांगितले आहे.

EPS-95 पेन्शन वाढीमुळे होणारे संभाव्य फायदे

सर्वसामान्य लाभ

आर्थिक सुरक्षितता: वाढलेल्या पेन्शनमुळे निवृत्तीनंतरचे जीवन अधिक सोयीस्कर होईल.
महागाईपासून संरक्षण: महागाई भत्ता (DA) समाविष्ट केल्याने वाढत्या किंमतींचा परिणाम कमी होईल.
वैद्यकीय सुविधा: मोफत वैद्यकीय सेवेच्या लाभामुळे आरोग्यविषयक खर्च कमी होईल.

वरिष्ठ नागरिकांसाठी विशेष लाभ

नियमित उत्पन्नाचा स्रोत मिळाल्याने जीवनमान सुधारेल.
आरोग्य सेवांपर्यंत सहज प्रवेश मिळेल.

EPS-95 पेन्शन कशी मिळवावी?

पात्रता निकष

कर्मचाऱ्याने किमान 10 वर्षांची सेवा पूर्ण केलेली असावी.
किमान वय 58 वर्षे असावे.
नियोक्ता आणि कर्मचारी दोघांनीही नियमित EPF खात्यात योगदान दिलेले असावे.

अर्ज प्रक्रिया

ऑनलाइन प्रक्रिया:

EPFO पोर्टलवर लॉगिन करा.
“Pension Application” पर्याय निवडा.
आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करा आणि अर्ज सबमिट करा.

ऑफलाइन प्रक्रिया:

जवळच्या EPFO कार्यालयात जाऊन अर्ज भरा.
सर्व आवश्यक कागदपत्रे सोबत द्या.

EPS-95 पेन्शन विरुद्ध इतर योजना

योजनेचे नाव	किमान पेन्शन	अतिरिक्त लाभ
EPS-95	₹1,000 (सध्या), ₹7,500 (प्रस्तावित)	DA आणि मोफत वैद्यकीय सुविधा
Atal Pension Yojana	₹1,000 – ₹5,000	सरकारी हमी
राष्ट्रीय वृद्धापकाळ योजना	₹200 – ₹500	वृद्ध नागरिकांसाठी विशेष योजना

EPS-95 पेन्शनधारकांच्या समस्या

अल्प पेन्शन रक्कम: सध्या ₹1,000 प्रतिमहा मिळणारी पेन्शन अपुरी आहे.
महागाईचा प्रभाव: वाढत्या महागाई आणि आरोग्य खर्चामुळे ही रक्कम पुरेशी ठरत नाही.
वैद्यकीय सुविधांचा अभाव: निवृत्तीनंतर मोफत वैद्यकीय सेवा उपलब्ध नाही.

निष्कर्ष

EPS-95 योजना ही संघटित क्षेत्रातील कर्मचाऱ्यांना निवृत्तीनंतर आर्थिक सुरक्षितता प्रदान करणारी एक महत्त्वाची योजना आहे. मात्र, सध्याची किमान पेन्शन रक्कम अपुरी असल्याचे मानले जात आहे. जर सरकार ही रक्कम ₹7,500 पर्यंत वाढवते आणि त्यासोबत DA आणि मोफत वैद्यकीय सुविधा जोडते, तर लाखो निवृत्त कर्मचाऱ्यांना आणि त्यांच्या कुटुंबियांना त्याचा मोठा लाभ मिळू शकतो.

Disclaimer (अस्वीकरण)

हा लेख केवळ माहितीपर उद्देशाने लिहिला गेला आहे. कोणत्याही वित्तीय निर्णय घेण्यापूर्वी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या किंवा अधिकृत माहितीची खात्री करा. EPS-95 पेन्शन वाढीवर अंतिम निर्णय झालेला नाही; हा प्रस्ताव अद्याप विचाराधीन आहे.