National Pension System: कल्पना करा — एक वेळ अशी येते जेव्हा नोकरी गेली आहे, पण घरखर्च, वीजबिलं, वैद्यकीय खर्च हे सर्व सुरूच आहेत. अशा वेळी जर दरमहा तुमच्या खात्यात निश्चित रक्कम जमा होत राहिली, तर किती दिलासा वाटेल ना? अशीच आर्थिक सुरक्षितता देण्यासाठी National Pension System (NPS) तयार करण्यात आली आहे.
NPS ही एक प्रभावी गुंतवणूक योजना आहे जी व्यक्तीला आपल्या कार्यकाळात नियमित बचत करण्यास प्रवृत्त करते आणि रिटायरमेंटनंतर निश्चित पेन्शनची हमी देते. आजच्या काळात रिटायरमेंट प्लॅनिंग ही पुढे ढकलायची गोष्ट नसून ती अत्यावश्यक आर्थिक रणनीती बनली आहे. स्वावलंबी आणि सुरक्षित वृद्धापकाळ हवे असणाऱ्यांसाठी NPS खास तयार करण्यात आली आहे.
संतुलित वाढ आणि कमी जोखीम
National Pension System तुमची गुंतवणूक तीन प्रमुख साधनांमध्ये विभागते — इक्विटी (शेअर बाजार), कॉर्पोरेट बाँड्स आणि सरकारी सिक्युरिटीज. या धोरणात्मक गुंतवणुकीमुळे भांडवलवाढ होते तसेच जोखीम संतुलित राहते.
तरुण गुंतवणूकदार जे दीर्घकाळासाठी गुंतवणूक करतात, त्यांना इक्विटीमधून जलद कंपाऊंडिंगचा फायदा होतो. तर, वय वाढल्यावर प्रणाली आपोआप तुमची गुंतवणूक अधिक सुरक्षित डेब्ट फंडमध्ये हलवते. “Lifecycle Option” या फीचरमुळे संपूर्ण प्रक्रिया स्वयंचलित होते — म्हणजे गुंतवणुकीचा प्रमाण तुमच्या वयानुसार बदलत राहतो आणि जोखीम कमी होते.
| गुंतवणूक प्रकार | उद्देश | जोखीम पातळी |
|---|---|---|
| इक्विटी (E) | भांडवलवाढ | उच्च |
| कॉर्पोरेट बाँड्स (C) | स्थिर परतावा | मध्यम |
| सरकारी सिक्युरिटीज (G) | सुरक्षितता | कमी |
कमी शुल्कात जास्त बचत
NPS चे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे त्याचे अत्यल्प फंड मॅनेजमेंट शुल्क. म्हणजेच, तुम्ही जमा केलेल्या रकमेतील मोठा भाग प्रत्यक्ष गुंतवणुकीसाठी वापरला जातो, आणि फारच कमी रक्कम व्यवस्थापन खर्चात जाते. 15 ते 25 वर्षांच्या दीर्घ कालावधीत या कमी शुल्कामुळे तुमची निवृत्ती निधी मोठ्या प्रमाणात वाढू शकतो, कोणत्याही अतिरिक्त जोखमीशिवाय.
करसवलतींचा मोठा लाभ
NPS मध्ये गुंतवणूकदारांना करसवलतीचा दुहेरी लाभ मिळतो. तुम्हाला Income Tax Act च्या कलम 80C अंतर्गत ₹1.5 लाखांपर्यंत सवलत मिळतेच, तसेच कलम 80CCD(1B) अंतर्गत अतिरिक्त ₹50,000 सवलत मिळते. त्यामुळे एकूण ₹2 लाखांपर्यंत करसवलतीचा लाभ घेता येतो. त्याशिवाय नियोक्त्याने केलेले योगदानही करमुक्त असते.
रिटायरमेंटच्या वेळी तुम्ही एकूण जमा रकमेपैकी 60% रक्कम करमुक्तरित्या काढू शकता आणि उर्वरित 40% रक्कम अॅन्युइटी खरेदीसाठी वापरून आजीवन पेन्शन मिळवू शकता. या करसवलतींमुळे NPS चे पोस्ट-टॅक्स रिटर्न्स इतर गुंतवणुकांपेक्षा अधिक आकर्षक ठरतात.
| करसवलतीचे कलम | सवलतीची मर्यादा (₹) |
| 80C | 1,50,000 |
| 80CCD(1B) | 50,000 |
| एकूण सवलत | 2,00,000 |
गुंतवणुकीवर संपूर्ण नियंत्रण
NPS तुम्हाला तुमच्या सोयीप्रमाणे गुंतवणुकीचे संपूर्ण स्वातंत्र्य देते. तुम्ही “Active Choice” निवडू शकता, ज्यात इक्विटी आणि डेब्ट फंडमध्ये किती गुंतवणूक करायची हे तुम्ही ठरवू शकता. तर “Auto Choice” मध्ये प्रणाली तुमच्या वयानुसार गुंतवणुकीचे प्रमाण आपोआप ठरवते.
तसेच, तुम्ही फंड मॅनेजर बदलण्याचं स्वातंत्र्यही मिळवता. काही विशेष प्रसंगी — जसे की घर खरेदी, मुलांचे शिक्षण किंवा वैद्यकीय आणीबाणी — मर्यादित रक्कम अंशतः काढता येते. त्यामुळे ही योजना सध्याच्या आणि भविष्यातील दोन्ही गरजांसाठी आदर्श आहे.
रिटायरमेंटनंतर नियमित उत्पन्न
वयाच्या 60 व्या वर्षी NPS मधून बाहेर पडल्यावर तुम्ही एकूण रकमेपैकी 60% एकरकमी काढू शकता आणि उर्वरित रक्कमेतून अॅन्युइटी घेऊन दरमहा पेन्शन मिळवू शकता. यात अनेक पर्याय उपलब्ध आहेत — स्वतःसाठी आजीवन पेन्शन, जोडीदारासाठी संयुक्त पेन्शन किंवा अॅन्युइटी संपल्यानंतर मूळ रक्कम परत मिळण्याचा पर्याय.
NPS इतर गुंतवणूक साधनांसोबत (EPF, PPF, Mutual Funds) उत्तम प्रकारे कार्य करते. EPF स्थिरता देते, Mutual Funds वाढ देतात आणि NPS या दोन्हीमध्ये संतुलन साधून दीर्घकालीन सुरक्षितता आणि करसवलतीचा लाभ देते. त्यामुळे रिटायरमेंटनंतरही स्थिर उत्पन्न राखू इच्छिणाऱ्यांसाठी ही योजना सर्वात विवेकी निवड आहे.
निष्कर्ष
National Pension System ही एक सुरक्षित, लवचिक आणि करसवलतीची दीर्घकालीन योजना आहे. कमी शुल्क, स्वयंचलित जोखीम नियंत्रण, आणि आजीवन पेन्शन यामुळे NPS रिटायरमेंटनंतर आर्थिक स्वावलंबन देणारी सर्वात योग्य गुंतवणूक ठरते.
