भारतामध्ये प्रायव्हेट कंपन्यांमध्ये काम करणाऱ्या लाखो कर्मचाऱ्यांसाठी एक गंभीर इशारा समोर आला आहे. एका अलीकडील सर्वेक्षणानुसार, खाजगी क्षेत्रातील सुमारे 50% सैलरीड कर्मचारी रिटायरमेंटसाठी कोणतीही ठोस योजना आखत नाहीत. सध्या त्यांच्याकडे नोकरी व नियमित उत्पन्न असले तरी भविष्यातील आर्थिक स्थैर्याचा काही विचार न करता अनेकांनी बचतीस गांभीर्याने घेतलेलं नाही.
केवळ 1% ते 10% पगारच रिटायरमेंटसाठी बाजूला!
ग्रँट थॉर्नटन इंडियाच्या सर्वे नुसार, अर्ध्याहून अधिक खाजगी नोकरी करणारे कर्मचारी फारच कमी बचत करत आहेत, तर काही फक्त आपल्या पगाराचा 1% ते 10% इतकाच हिस्सा पेन्शन फंडात गुंतवत आहेत. यावरून हे लक्षात येते की रिटायरमेंटसाठी बचत करण्याबाबत जनजागृती कमी आहे किंवा लोकांची आर्थिक प्राधान्ये वेगळी आहेत.
जास्त पगार, पण रिटायरमेंटसाठी गुंतवणूक कमी
ज्यांची कमाई जास्त आहे, त्यांनी काही प्रमाणात रिटायरमेंट फंडात अधिक रक्कम गुंतवली असली तरी एकूण चित्र पाहता, भारतीय कर्मचारी रिटायरमेंटसाठी आवश्यक ती गुंतवणूक करत नाहीत. त्यामुळे वाढत्या महागाईमध्ये भविष्यातील खर्च कसा सांभाळणार, हा मोठा प्रश्न आहे.
अपेक्षा मोठ्या… पण तयारी अपुरी
“India’s Pension Landscape: A Study on Retirement Reality and Readiness” या अहवालात एक धक्कादायक तथ्य समोर आलं आहे. 25 ते 54 वयोगटातील कर्मचारी यामध्ये सहभागी झाले होते.
सर्वेमध्ये दिसून आले की:
| अपेक्षा (Expectation) | वास्तव (Reality) |
|---|---|
| 55% कर्मचारी ₹1 लाख पेन्शनची अपेक्षा करतात | फक्त 11% लोकांना वाटते की तेवढं मिळेल |
हे आकडे दाखवतात की, रिटायरमेंट बाबत लोकांच्या अपेक्षा आणि त्यांच्या बचतीची स्थिती यात मोठी दरी आहे.
फक्त पारंपरिक योजना पुरेशा नाहीत 📉
EPF, ग्रॅच्युइटी आणि NPS या पारंपरिक योजनांवर 83% कर्मचारी अवलंबून आहेत. हे पोर्टफोलिओ विविधतेच्या दृष्टीने अपुरं आहे. भविष्यातील गरजांची पूर्तता करण्यासाठी SIP, ELSS, PPF यांसारख्या पर्यायांबाबत जागरूकता आवश्यक आहे.
रिटायरमेंट प्लॅनिंगमध्ये अडथळे कोणते?
वित्तीय ज्ञानाचा अभाव – PF किंवा ग्रॅच्युइटी पुरेशी वाटते.
महागाई आणि हेल्थ खर्चाचा अंदाज नाही
सध्याच्या पगारातून बचत करणे कठीण वाटते
निवृत्ती लांब आहे म्हणून दुर्लक्ष
निवेशप्रक्रिया गुंतागुंतीची वाटते
अशा गैरसमजांमुळे कर्मचारी रिटायरमेंट प्लॅनिंगपासून लांब राहतात.
रिटायरमेंट प्लॅनिंगसाठी योग्य मार्ग कोणते?
विशेषज्ञांच्या मते, रिटायरमेंटसाठी गुंतवणूक लवकर सुरू करणे फायदेशीर ठरते. 25 ते 30 वयाच्या दरम्यान गुंतवणुकीला सुरुवात केली, तर 60 व्या वर्षी एक भक्कम निधी तयार होऊ शकतो.
उपयुक्त गुंतवणूक पर्याय:
NPS (National Pension Scheme) – दीर्घकालीन आणि टॅक्स-बेनिफिट योजना
PPF (Public Provident Fund) – सुरक्षित व दीर्घकालीन बचतीसाठी
SIP (Systematic Investment Plan) – नियमित गुंतवणुकीद्वारे मोठी रक्कम जमवता येते
ELSS – कर बचतीसाठी आणि मार्केट लिंक्ड परताव्यासाठी
ही सर्व साधनं योग्य नियोजनात वापरल्यास निवृत्तीनंतरही आर्थिक स्वावलंबन राखता येऊ शकतं.
डिस्क्लेमर: वरील लेखात दिलेली माहिती सार्वजनिक सर्वेक्षण व आर्थिक सल्लागारांच्या सूचनांवर आधारित आहे. गुंतवणूक करण्यापूर्वी आपल्या आर्थिक स्थितीनुसार योग्य सल्लागाराचा सल्ला घ्यावा. लेखातील माहितीचा वापर वैयक्तिक आर्थिक निर्णयासाठी केल्यास होणाऱ्या नफ्या-तोट्याची जबाबदारी वाचकांची असेल.
