भारत सरकारने वरिष्ठ नागरिकांसाठी अनेक महत्त्वाच्या योजना सुरू केल्या आहेत, ज्या आर्थिक स्थैर्य आणि सुरक्षितता प्रदान करतात. 60 वर्षे व त्याहून अधिक वयाच्या नागरिकांना या योजनांचा लाभ घेण्याची संधी मिळते. या योजना केवळ आर्थिक सहाय्यच देत नाहीत, तर वृद्धापकाळ अधिक सुरक्षित आणि आरामदायी बनवतात.
या लेखात आपण वरिष्ठ नागरिकांसाठी उपलब्ध असलेल्या चार महत्त्वाच्या सरकारी योजनांबद्दल माहिती घेणार आहोत.
वरिष्ठ नागरिकांसाठी महत्त्वाच्या योजना – एक झलक
| योजनेचे नाव | मुख्य फायदे |
|---|---|
| इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना (IGNOAPS) | ₹200-₹500 मासिक पेन्शन |
| प्रधानमंत्री वय वंदना योजना (PMVVY) | 8% वार्षिक निश्चित परतावा |
| पोस्ट ऑफिस सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्ज स्कीम (SCSS) | 8.2% व्याजदर |
| कर सवलती आणि TDS मर्यादा वाढ | ₹1 लाखपर्यंतच्या व्याज उत्पन्नावर TDS सूट |
इंदिरा गांधी राष्ट्रीय वृद्धापकाळ निवृत्तीवेतन योजना (IGNOAPS)
ही योजना गरीबी रेषेखालील (BPL) वृद्धांसाठी सुरू करण्यात आली आहे.
➡️ 60 ते 79 वर्षे वयोगटातील नागरिकांना ₹200 ते ₹500 पर्यंत मासिक पेन्शन मिळते.
➡️ ही योजना ग्रामीण आणि शहरी भागांमध्ये लागू आहे.
➡️ लाभ मिळवण्यासाठी स्थानिक ग्रामपंचायत किंवा नगरपालिकेमध्ये अर्ज करावा लागतो.
या योजनेचे उद्दिष्ट
या योजनेचा मुख्य हेतू आर्थिक दुर्बल वृद्धांना आधार देणे आणि त्यांना आर्थिक मदत पुरवणे हा आहे.
प्रधानमंत्री वय वंदना योजना (PMVVY)
वरिष्ठ नागरिकांना दीर्घकालीन आर्थिक सुरक्षा देण्याच्या उद्देशाने ही योजना सुरू करण्यात आली आहे. LIC (भारतीय जीवन विमा महामंडळ) द्वारे ही योजना व्यवस्थापित केली जाते.
🔹 8% वार्षिक निश्चित परतावा मिळतो.
🔹 10 वर्षांपर्यंत नियमित पेन्शन मिळते.
🔹 किमान गुंतवणूक ₹1,50,000 आणि जास्तीत जास्त ₹7,50,000 आहे.
🔹 GST मुक्त योजना आहे.
उदाहरण:
जर एखाद्या व्यक्तीने ₹9 लाख गुंतवले तर त्याला दरमहा ₹6,000 पेन्शन मिळेल. 10 वर्षांनंतर मूळ रक्कम परत मिळते.
पोस्ट ऑफिस सीनियर सिटीझन सेव्हिंग्ज स्कीम (SCSS)
ही योजना पोस्ट ऑफिसद्वारे चालवली जाते आणि वरिष्ठ नागरिकांना नियमित उत्पन्न मिळवण्यासाठी मदत करते.
✅ 8.2% वार्षिक व्याज दर उपलब्ध आहे.
✅ किमान गुंतवणूक ₹1,000 आणि जास्तीत जास्त ₹30 लाख पर्यंत करता येते.
✅ ब्याजाचे पैसे दर तीन महिन्यांनी दिले जातात.
✅ कर सवलत: आयकर कलम 80C अंतर्गत ₹1.5 लाखापर्यंत कर वजावट मिळते.
अतिरिक्त फायदे:
➡️ संयुक्त खाते उघडण्याची सुविधा आहे.
➡️ आवश्यकतेनुसार वेळेआधी गुंतवणूक मागे घेण्याचा पर्याय उपलब्ध आहे.
वरिष्ठ नागरिकांसाठी कर सवलती (Tax Benefits)
भारत सरकारने 2025-26 वित्तीय वर्षात वरिष्ठ नागरिकांसाठी अनेक कर सवलती जाहीर केल्या आहेत.
महत्त्वाचे फायदे:
📌 बँक आणि पोस्ट ऑफिस ठेवींवरील TDS सवलत:
पूर्वी ₹50,000 पर्यंतच्या व्याज उत्पन्नावर TDS सूट होती, आता ही मर्यादा ₹1,00,000 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे.
📌 भाडे उत्पन्नावरील कर सूट:
पूर्वी ₹2.40 लाखांपर्यंत भाडे उत्पन्न करमुक्त होते, आता ₹6 लाखांपर्यंतची सूट देण्यात आली आहे.
📌 आयकर स्लॅब:
▪️ 60 वर्षांवरील नागरिकांसाठी ₹3 लाखांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त आहे.
▪️ 80 वर्षांवरील नागरिकांसाठी ₹5 लाखांपर्यंतचे उत्पन्न करमुक्त आहे.
📌 मेडिकल इन्शुरन्स प्रीमियम सूट:
▪️ आयकर कलम 80D अंतर्गत ₹50,000 पर्यंतची कर सूट उपलब्ध आहे.
या योजनांचे महत्त्व
ही सर्व सरकारी योजना वरिष्ठ नागरिकांच्या गरजा लक्षात घेऊन तयार करण्यात आल्या आहेत. या योजनांमुळे त्यांना आर्थिक स्थैर्य, आरोग्यविषयक मदत आणि कर सवलती मिळतात. वृद्धापकाळात निर्विघ्न आणि सुरक्षित जीवन जगण्यासाठी या योजना अत्यंत उपयुक्त ठरतात.
अस्वीकृती (Disclaimer):
हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने लिहिण्यात आला आहे. संबंधित योजनांची अचूक माहिती जाणून घेण्यासाठी, कृपया शासकीय अधिकृत संकेतस्थळ किंवा संबंधित विभागाशी संपर्क साधावा.
