सध्याच्या काळात Saving Account प्रत्येक व्यक्तीच्या आर्थिक नियोजनाचा महत्त्वाचा भाग आहे. तुम्ही तुमची बचत सुरक्षित ठेवू इच्छित असाल किंवा नियमित आर्थिक व्यवहार करायचे असतील, तर Saving Account अत्यंत उपयुक्त ठरतो.
परंतु, Saving Account मध्ये पैसे जमा आणि काढण्यासंबंधी काही विशिष्ट नियम आहेत. हे नियम पाळले नाही तर तुम्हाला Income Tax नोटिस मिळू शकते. या लेखात Saving Account संबंधित महत्त्वाच्या नियमांची संपूर्ण माहिती दिली आहे.
Saving Account आणि Income Tax नियम
Saving Account मध्ये पैसे जमा करण्यावर कोणतीही थेट मर्यादा नाही. मात्र, Income Tax Department ने Money Laundering आणि Tax चोरी रोखण्यासाठी काही नियम लागू केले आहेत.
Saving Account चे नियम आणि मर्यादा
| विशेषता | विवरण |
|---|---|
| Cash Deposit Limit | एका आर्थिक वर्षात 10 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम जमा केल्यास नोटिस मिळू शकते. |
| दैनिक व्यवहार मर्यादा | एका दिवसात 2 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख जमा करता येणार नाही. |
| PAN अनिवार्य | 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त रोख जमा करताना PAN क्रमांक द्यावा लागेल. |
| Form 60/61 चा उपयोग | PAN क्रमांक नसल्यास Form 60/61 जमा करावा लागेल. |
| High-Value Transaction | 10 लाख रुपयांपेक्षा जास्त व्यवहारास High-Value Transaction मानले जाते. |
| TDS कपात | 1 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम काढल्यास TDS लागू होईल. |
Cash Deposit Limit आणि नोटिसचा धोका
Saving Account मध्ये ठराविक मर्यादेपेक्षा अधिक रक्कम जमा केल्यास बँक Income Tax विभागाला माहिती देण्यास बाध्य असते.
वार्षिक Cash Deposit Limit
- एका आर्थिक वर्षात (1 एप्रिल – 31 मार्च) 10 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम जमा केल्यास त्याला High-Value Transaction म्हणून वर्गीकृत केले जाते.
- Income Tax Act च्या Section 114B अंतर्गत बँक किंवा वित्तीय संस्था ही माहिती Income Tax विभागाला देतात.
दैनिक Cash Deposit मर्यादा
- एका दिवसात 2 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख रक्कम जमा केल्यास Section 269ST अंतर्गत दंड लागू शकतो.
PAN क्रमांकाची आवश्यकता
- एका दिवसात 50,000 रुपयांपेक्षा जास्त रोख जमा करताना PAN क्रमांक देणे अनिवार्य आहे.
- PAN नसल्यास अर्जदाराने Form 60/61 भरावा लागेल.
High-Value Transaction म्हणजे काय?
जर तुमच्या खात्यात मोठे आर्थिक व्यवहार होत असतील, तर त्याला High-Value Transaction म्हणतात.
High-Value Transaction ची उदाहरणे:
- एका आर्थिक वर्षात 10 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रोख जमा किंवा पैसे काढणे.
- Cheque किंवा Online व्यवहाराद्वारे 50 लाख रुपयांपेक्षा जास्त रक्कम ट्रान्सफर करणे.
अशा परिस्थितीत Income Tax विभाग तपासणी करू शकतो आणि तुम्हाला नोटिस पाठवू शकतो.
Income Tax नोटिस आल्यास काय करावे?
जर तुम्हाला Income Tax नोटिस मिळाली, तर घाबरू नका. खालील पद्धतीने योग्य ती प्रक्रिया करा:
- Fund Source दाखवा:
- बँक स्टेटमेंट, गुंतवणूक नोंदी (Investment Records), आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे सादर करा.
- Tax Advisor कडून मदत घ्या:
- तुम्हाला उत्तर द्यायला अडचण येत असल्यास, तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
- समयमर्यादेत उत्तर द्या:
- नोटिसच्या अंतिम तारखेआधी उत्तर द्या, अन्यथा अतिरिक्त कारवाई होऊ शकते.
इतर महत्त्वाचे नियम
Minimum Balance नियम
अलीकडे बँकांनी Minimum Balance ठेवण्याची मर्यादा वाढवली आहे.
| बँक | Minimum Balance |
|---|---|
| SBI | ₹5000 |
| PNB | ₹3500 |
| Canara Bank | ₹2500 |
जर तुम्ही Minimum Balance ठेवलं नाही, तर तुम्हाला दंड भरावा लागू शकतो.
TDS कपात नियम
- Saving Account मधून एका आर्थिक वर्षात 1 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त पैसे काढल्यास 2% TDS कपात होईल.
- पिछल्या 3 वर्षांत ITR दाखल न केलेल्या खातेदारांसाठी ही मर्यादा ₹20 लाख असेल.
Digital Banking ला चालना
Reserve Bank of India (RBI) ने Digital Banking ला प्रोत्साहन देण्यासाठी नवीन नियम लागू केले आहेत.
मुख्य बदल:
- ATM शुल्क: दर महिन्याला फक्त 3 Free Transactions उपलब्ध असतील.
- ब्याजदर: Saving Account वरील ब्याजदर 3.5% करण्यात आले आहेत.
सावधगिरी आणि उपयुक्त टिप्स
- सर्व बँक खाती PAN आणि Aadhaar शी लिंक करा.
- मोठे व्यवहार करताना त्याचा स्रोत स्पष्ट ठेवा.
- Cash Deposit करण्याआधी बँकेचे आणि Income Tax विभागाचे नियम समजून घ्या.
- कुठलाही प्रश्न असल्यास Tax Advisor किंवा बँक अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधा.
निष्कर्ष
Saving Account धारकांसाठी हे नियम समजून घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. जर तुम्ही या नियमांचे पालन केले, तर तुम्ही Income Tax च्या चौकशीपासून वाचू शकता आणि तुमचे आर्थिक व्यवहार पारदर्शक ठेवू शकता.
Disclaimer: हा लेख फक्त माहिती देण्याच्या उद्देशाने लिहिला आहे. कोणतेही आर्थिक निर्णय घेण्यापूर्वी कृपया तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
