Bank rules: बँक आपल्या ग्राहकांना विविध सुविधा प्रदान करतात. मात्र, यासाठी खातेदारांना त्यांच्या खात्यात मिनिमम बॅलन्स ठेवणे अनिवार्य आहे. जर हा बॅलन्स ठेवला गेला नाही, तर बँक दंड आकारते. देशातील प्रमुख बँका जसे की स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI), पंजाब नॅशनल बँक (PNB) आणि एचडीएफसी (HDFC) यांच्याकडे मिनिमम बॅलन्ससाठी वेगळे नियम आहेत. चला, या नियमांबद्दल सविस्तर माहिती घेऊ.

डिजिटल युगातील बँकिंगची गरज

आजच्या डिजिटल युगात बँक खाते ही प्रत्येकाची गरज बनली आहे. पैसे पाठवणे किंवा प्राप्त करणे हे ऑनलाइनद्वारे शक्य झाले आहे. मात्र, बँक खाते उघडताना बँकांच्या नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे, त्यापैकी एक महत्त्वाचा नियम म्हणजे मिनिमम बॅलन्स ठेवणे.

मिनिमम बॅलन्स म्हणजे काय?

बँक खात्यात ठरावीक रक्कम ठेवणे बंधनकारक करण्यासाठी काही वर्षांपूर्वी हा नियम लागू करण्यात आला. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या मार्गदर्शक सूचनांनुसार, प्रत्येक खात्यात बँकेने ठरवलेला किमान बॅलन्स असणे आवश्यक आहे. हा बॅलन्स बँकेनुसार वेगळा असतो. काही बँकांमध्ये 1,000 रुपये तर काहींमध्ये 5,000 रुपये किंवा त्याहून अधिक असतो.

कोणत्या खात्यांवर दंड लावला जात नाही?

गरीब ग्राहकांच्या सोयीसाठी काही विशिष्ट प्रकारच्या खात्यांवर मिनिमम बॅलन्स ठेवण्याची आवश्यकता नाही:

जन धन खाते: सरकारने सुरू केलेल्या जन धन योजनेअंतर्गत उघडलेल्या खात्यांवर कोणत्याही प्रकारचा मिनिमम बॅलन्स ठेवण्याची गरज नाही.
सॅलरी खाते: सॅलरी अकाउंटवरही हा नियम लागू होत नाही.
झिरो बॅलन्स खाते: अनेक बँका आता झिरो बॅलन्स खाते उघडण्याची सुविधा उपलब्ध करून देत आहेत, ज्यामध्ये मिनिमम बॅलन्सची अट नसते.

स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) चे नियम

SBI हे देशातील सर्वात मोठे बँक आहे. मार्च 2020 मध्ये SBI ने आपल्या बचत खात्यांवरील औसत मासिक बॅलन्स (Average Monthly Balance) ठेवण्याची आवश्यकता काढून टाकली. यापूर्वी मेट्रो शहरांमध्ये 3,000 रुपये, शहरी भागात 2,000 रुपये आणि ग्रामीण भागात 1,000 रुपये ठेवणे आवश्यक होते.

एचडीएफसी बँकेचे नियम

एचडीएफसी बँकेत मिनिमम बॅलन्ससाठी उच्च मर्यादा आहे:

शहरांमध्ये: 10,000 रुपये मिनिमम बॅलन्स आवश्यक आहे किंवा 1 लाख रुपयांची एफडी ठेवावी लागते.
कस्ब्यांमध्ये: 5,000 रुपये बॅलन्स किंवा 50,000 रुपयांची एफडी.
ग्रामीण भागात: 2,500 रुपये बॅलन्स किंवा 25,000 रुपयांची एफडी ठेवली जाऊ शकते.

पंजाब नॅशनल बँक (PNB) चे नियम

PNB मध्येही मिनिमम बॅलन्स भागानुसार वेगळा आहे:

ग्रामीण भाग: 1,000 रुपये मासिक बॅलन्स.
कस्ब्यांमध्ये: 2,000 रुपये.
शहरांमध्ये: 5,000 रुपये.
मेट्रो शहरांमध्ये: 10,000 रुपये.
जर मिनिमम बॅलन्स ठेवला गेला नाही, तर ग्रामीण भागात 400 रुपये, तर शहरी आणि मेट्रो भागात 600 रुपये दंड आकारला जातो.

निष्कर्ष

बँकेच्या मिनिमम बॅलन्स नियमांचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे, कारण यामुळे ग्राहकांना अनावश्यक दंडाचा सामना करावा लागत नाही. जन धन खाते किंवा झिरो बॅलन्स खात्यांसाठी उपलब्ध सुविधांचा उपयोग करून ग्राहक त्यांच्या आर्थिक अडचणी कमी करू शकतात.