RBI Update : झारखंडचा हजारीबाग. एका शेतकऱ्याने खासगी फायनान्स कंपनीकडून कर्ज घेतले. ट्रॅक्टर घेतला. ट्रॅक्टर आल्यावर समृद्धी येईल, अशी अपेक्षा होती. मात्र कर्जानंतर त्याच्या मागे रिकव्हरी एजंट येणार हे शेतकऱ्याला कुठे माहीत होते. एजंट ज्यांना त्याच्या वेदना आणि दुःखाशी काहीही देणेघेणे नाही. त्यांना फक्त पिळवणूक कशी करायची हे माहित आहे. भले यासाठी कोणाचा तरी जीव घ्यावा लागला तरी मागेपुढे पाहत नाहीत आणि अगदी तसेच झाले. कर्ज वसुली एजंटांनी जबरदस्तीने ट्रॅक्टर काढून घेण्याचा प्रयत्न केला. शेतकऱ्याच्या मुलीने विरोध केला आणि त्यांना थांबवण्याचा प्रयत्न केला असता एजंटने ट्रॅक्टर अंगावर घातला.
दोन महिन्यांच्या गर्भवतीची हत्या. या प्रकरणी पोलीस कारवाई करतील पण कर्ज वसुली एजंटने ते ट्रॅक्टर खरेच नेले असते का? शेतकऱ्याचे हक्क काय होते? आणि त्याला ते मिळू शकेल का? आज आम्ही तुम्हाला कर्ज वसुलीचे संपूर्ण गणित सांगणार आहोत आणि त्याशी संबंधित प्रत्येक कायदेशीर बाबी देखील सांगू.
काय आहे रिझर्व्ह बँकेचा नियम-
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया म्हणजेच आरबीआयने कर्ज वसुली एजंटांसाठी नियम कठोर केले आहेत. आरबीआयने थकित कर्जे गोळा करणाऱ्या एजंट्ससाठी नवीन सूचना जारी केल्या असून, ते कर्जदारांना सकाळी ८ वाजण्यापूर्वी आणि संध्याकाळी ७ नंतर कॉल करू शकत नाहीत.
आरबीआयने अधिसूचना जारी करून म्हटले आहे की बँका, नॉन बैंक फाइनेंशियल कंपनीज (NBFC) आणि एसेट रिकंस्ट्रक्शन कंपनीज (ARC) यांनी कर्ज वसुलीबाबतच्या सूचनांचे योग्य प्रकारे पालन केले आहे याची खात्री करावी.
कर्जदारांना कोणत्याही प्रकारे त्रास देऊ नये, त्यांना चिथावणी देऊ नये, कर्जदारांना कोणताही अनुचित संदेश जाऊ नये, असे आरबीआयने म्हटले आहे. तसेच कोणत्याही धमक्या देऊ नये, अनोळखी क्रमांकावरून कॉल करू नयेत. एवढेच नाही तर वसुली एजंट कोणत्याही कर्जदाराला सकाळी ८ वाजण्यापूर्वी आणि संध्याकाळी ७ नंतर कॉल करू शकत नाहीत.
आरबीआयने पहिल्यांदाच या विषयावर मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत, असे नाही. याआधीही आरबीआय कर्ज वसुलीसाठी मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करत आहे, मात्र अलीकडेच अशा घटना समोर आल्या आहेत. हे लक्षात घेऊन ही नवीन आणि अत्यंत कठोर मार्गदर्शक तत्त्वे जारी करण्यात आली आहेत.
कर्जदाराचे अधिकार काय आहेत-
आता तुम्हाला माहित आहे की कर्जदाराचे कायदेशीर अधिकार काय आहेत? सर्वप्रथम हे समजून घ्या की, कोणताही वसुली एजंट अतिरेक करत असेल तर पोलिसांची मदत घ्या. रिकव्हरी एजंट कोणाचीही मालमत्ता जप्त करू शकत नाही. एजंटचे काम फक्त कर्जदाराला पेमेंटसाठी तयार करणे आहे. कोणत्याही परिस्थितीत, एजंट कर्जदाराचा शारीरिक, मानसिक किंवा इतर कोणत्याही प्रकारे छळ करू शकत नाही.
एवढेच नाही तर कर्जदाराला रिकव्हरी एजंटचा फोन नंबर आणि पत्ता माहित असणे आवश्यक आहे. लोन एजंट रिकव्हरी एजंटचे काम कर्जदारांना कॉल करणे, त्यांच्याकडून पेमेंट गोळा करणे आहे. लोन एजंट कर्जदारांना कर्जाच्या अटी व शर्ती समजावून सांगू शकतात, विलंब शुल्क जोडू शकतात परंतु कोणालाही त्रास देऊ शकत नाहीत.
