ज्येष्ठ नागरिकांना रिटायरमेंटनंतर सुरक्षित आणि नियमित उत्पन्न हवे असेल, तर Post Office Senior Citizen Savings Scheme (SCSS) हा सर्वोत्तम पर्याय ठरतो. ही योजना सरकारद्वारे समर्थित असल्यामुळे गुंतवणूक पूर्णपणे सुरक्षित राहते आणि दरमहा ₹20,000 पेक्षा जास्त निश्चित परतावा मिळतो.
SCSS कोणासाठी आहे?
Senior Citizen Savings Scheme (SCSS) ही योजना 60 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाच्या ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आहे. मात्र, 55 ते 60 वयोगटातील रिटायर झालेले कर्मचारीही रिटायरमेंटनंतरच्या एका महिन्याच्या आत या योजनेत सामील होऊ शकतात. तसेच, Voluntary Retirement Scheme (VRS) घेतलेल्या व्यक्ती 50 वर्षांपासून ही योजना सुरू करू शकतात.
| पात्रता गट | वयोमर्यादा | विशेष अट |
|---|---|---|
| सामान्य ज्येष्ठ नागरिक | 60 वर्षे आणि अधिक | कोणतीही अट नाही |
| रिटायर कर्मचारी | 55 ते 60 वर्षे | रिटायरमेंटनंतर 1 महिन्याच्या आत खाते उघडावे |
| VRS कर्मचारी | 50 वर्षांपासून | स्वयंसेवी रिटायरमेंट घेतलेली असावी |
किती गुंतवणूक करता येते?
या योजनेत तुम्ही एका खात्यात जास्तीत जास्त ₹30 लाख गुंतवू शकता. पती-पत्नी मिळून संयुक्त खाते उघडल्यास मर्यादा ₹60 लाख इतकी आहे. किमान गुंतवणूक ₹1,000 आहे. खाते कालावधी 5 वर्षांचा असून इच्छित असल्यास आणखी 3 वर्षांसाठी वाढवता येतो.
| खाते प्रकार | किमान गुंतवणूक (₹) | कमाल गुंतवणूक (₹) | खाते कालावधी |
| सिंगल खाते | 1,000 | 30,00,000 | 5 वर्षे (3 वर्षांनी वाढवता येते) |
| संयुक्त खाते | 1,000 | 60,00,000 | 5 वर्षे (3 वर्षांनी वाढवता येते) |
ज्येष्ठ नागरिकांसाठी सुरक्षित मासिक उत्पन्न
Senior Citizen Savings Scheme वर 8.2% वार्षिक व्याजदर लागू आहे. सरकार दर 3 महिन्यांनी या दराचे पुनरावलोकन करते, पण सामान्यतः त्यात कपात केली जात नाही. व्याज दर 3 महिन्यांनी मिळते आणि ते थेट पोस्ट ऑफिस किंवा बँक खात्यात जमा केले जाते. खाते परिपक्व झाल्यावर ते पुन्हा नूतनीकरण करता येते.
या योजनेवरील व्याज करपात्र आहे, पण Income Tax Act च्या कलम 80C अंतर्गत ₹1 लाखपर्यंतची करसवलत मिळते. जर वार्षिक व्याज ₹50,000 पेक्षा जास्त असेल तर TDS लागू होतो.
उदाहरणार्थ, जर तुम्ही ₹15 लाख गुंतवले, तर तुम्हाला दरमहा अंदाजे ₹11,750 निश्चित उत्पन्न मिळेल. हे उत्पन्न शेअर बाजारातील चढ-उतारांवर अवलंबून नसल्याने पूर्णपणे स्थिर असते. रिटायरमेंटच्या काळात Provident Fund किंवा Gratuity मधून मिळालेल्या पैशाची ही गुंतवणूक केल्यास भविष्यासाठी आर्थिक सुरक्षितता निर्माण होते.
| गुंतवणूक (₹) | वार्षिक व्याज (%) | अंदाजे मासिक उत्पन्न (₹) |
| 5,00,000 | 8.2 | 3,916 |
| 10,00,000 | 8.2 | 7,833 |
| 15,00,000 | 8.2 | 11,750 |
खाते कसे उघडावे?
SCSS खाते कोणत्याही पोस्ट ऑफिस किंवा अधिकृत बँकेत उघडता येते. यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये Aadhaar कार्ड, PAN कार्ड, पासपोर्ट आकाराचा फोटो आणि निधीचा पुरावा (source of funds) यांचा समावेश होतो. या योजनेतून पैसे 5 वर्षांपूर्वी काढल्यास दंड आकारला जातो — 1% जर 5 वर्षांपूर्वी आणि 2% जर पहिल्या वर्षात पैसे काढले.
SCSS का निवडावी?
SCSS योजना दीर्घकालीन आर्थिक नियोजनासाठी सर्वोत्तम आहे. यात सरकारी हमी असल्याने जोखीम नाही आणि दरमहा निश्चित उत्पन्न मिळते. विशेषतः आरोग्य आणि घरखर्च भागवण्यासाठी ही योजना ज्येष्ठ नागरिकांसाठी आदर्श ठरते.
