भारतीय रेल्वेने (Indian Railways) आपल्या प्रवाशांसाठी एक महत्त्वाचा निर्णय घेतला आहे. आता IRCTC वेबसाइट किंवा काउंटरवर घेतलेल्या तिकीटावर प्रवाशाचे नाव बदलणे अत्यंत सोपे झाले आहे. जर तिकीट बुक करताना चुकून नाव चुकीचे भरले गेले असेल किंवा कुटुंबातील इतर सदस्याच्या नावावर तिकीट ट्रान्सफर करायचे असेल, तर तुम्ही हे काम घरबसल्या ऑनलाइन करू शकता. ही सुविधा प्रवाशांसाठी अत्यंत उपयुक्त ठरणार आहे.
मुख्य निर्णयाचा तपशील
निर्णयाचा प्रकार: IRCTC कडून तिकीटवरील प्रवाशाचे नाव बदलण्याची नवीन सुविधा उपलब्ध करण्यात आली आहे.
कोणासाठी लागू: IRCTC वेबसाइटवरून ई-तिकीट (e-ticket) बुक करणारे किंवा काउंटरवरून तिकीट घेणारे सर्व प्रवासी या सुविधेचा लाभ घेऊ शकतात.
नियम काय आहे: प्रत्येक तिकीटावर फक्त एकदाच नाव बदलता येईल. म्हणजेच एकदा जर चूक झाली असेल तर ती सुधारता येते, किंवा तिकीट आपल्या कुटुंबातील कोणाला हस्तांतरित करता येते.
फायदा: यामुळे प्रवासाची योजना अधिक लवचिक आणि सोयीस्कर बनते.
ऑनलाइन नाव कसे बदलावे?
जर तुम्ही IRCTC च्या वेबसाइटवरून घेतलेल्या ई-तिकीटावर प्रवाशाचे नाव बदलू इच्छित असाल, तर पुढील प्रक्रिया करा:
- आपल्या IRCTC अकाउंटमध्ये यूजरनेम आणि पासवर्ड वापरून लॉगिन करा.
- लॉगिन झाल्यानंतर “Change Boarding Point and Passenger Name Request” हा पर्याय निवडा.
- या पर्यायावर क्लिक केल्यानंतर एक फॉर्म डाउनलोड करण्यासाठी लिंक दिसेल.
- फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व माहिती नीट व योग्यप्रकारे भरा.
- फॉर्म भरल्यानंतर तो त्याच प्लॅटफॉर्मवर अपलोड करा.
ही संपूर्ण प्रक्रिया सोप्या आणि त्रासमुक्त पद्धतीने ऑनलाइन पूर्ण करता येते.
रेल्वे स्टेशनवरूनही करता येईल नाव बदल
जर तुम्हाला ऑनलाइन प्रक्रिया करायची नसेल, तर जवळच्या रेल्वे आरक्षण केंद्रावर जाऊनही नाव बदलता येईल.
त्यासाठी पुढील गोष्टी आवश्यक आहेत:
- तिकीटचा प्रिंटआउट.
- प्रवास करणाऱ्या प्रवाशाचा ओळखपत्र (Original ID Proof) आणि त्याची झेरॉक्स.
- ज्याच्या नावावर तिकीट बदलायचे आहे त्याचेही ओळखपत्र.
रेल्वे अधिकाऱ्यांना हे दाखवून तुम्ही नाव बदलण्याची विनंती करू शकता.
ही प्रक्रिया प्रवासाच्या नियोजित वेळेच्या किमान 24 तास आधी करावी लागते.
फक्त जवळच्या नात्यातच करता येईल तिकीट ट्रान्सफर
IRCTC नुसार, तिकीट फक्त जवळच्या नातलगांमध्येच हस्तांतरित करता येते.
रेल्वेच्या परिभाषेनुसार, यात खालील नातेसंबंध येतात:
वडील, आई, भाऊ, बहीण, मुलगा, मुलगी, पती किंवा पत्नी.
तिकीट ट्रान्सफर करताना:
- तिकीटाचा प्रिंटआउट,
- मूळ ओळखपत्र,
- आणि नातेसंबंधाचा पुरावा दाखवावा लागतो.
ही सोपी प्रक्रिया रेल्वे प्रवाशांसाठी अधिक सोयीस्कर अनुभव देते.
या तिकीटांवर नाव बदलता येणार नाही
महत्त्वाचे म्हणजे, सवलतीच्या दराने (Concession) जारी केलेल्या तिकीटांवर नाव बदलता येत नाही.
उदाहरणार्थ:
- दिव्यांग प्रवाशांना मिळणाऱ्या सवलतीचे तिकीट,
- कॅन्सर रुग्ण किंवा विशेष श्रेणीतील प्रवाशांच्या सवलतीचे तिकीट.
अशा तिकीटांवर नाव बदलण्याची सुविधा लागू होणार नाही.
निष्कर्ष
भारतीय रेल्वेची ही नवीन सुविधा प्रवाशांसाठी एक मोठी सोय ठरणार आहे.
यामुळे प्रवासातील अडचणी कमी होतील आणि योजना अधिक लवचिक होईल.
IRCTC च्या डिजिटल सुविधेमुळे आता प्रवाशांना घरबसल्या तिकीटवरील नाव सहज बदलता येईल — ही खरंच रेल्वे प्रवाशांसाठी “सुखद बातमी” आहे.
