Jagat Seth : आजच्या काळात श्रीमंतांची यादी असते. मुकेश अंबानी यांची गणना भारतातील सर्वात श्रीमंत व्यक्तींमध्ये केली जाते. पण स्वातंत्र्यापूर्वी भारतात अशी एक व्यक्ती होती, ज्यांच्याकडून इंग्रज आणि मुघल राज्यकर्तेही कर्ज घेत असत.
त्याचे नाव सेठ फतेह चंद. 1923 मध्ये मुघल सम्राट मुहम्मद. शहा यांनी जगतसेठ ही पदवी दिली. जगत सेठ यांच्याकडे त्यावेळी जी संपत्ती होती ती आज १.६० लाख कोटी रुपयांची असेल असे म्हटले जाते. जाणून घेऊया त्यांच्या पत्नीबद्दल.
जगतशेठ यांना जगाचा बँकर म्हटले जायचे. 18 व्या शतकातील ते पहिले भारतीय होते ज्यांनी केवळ सामान्य लोकांनाच नव्हे तर देशांनाही कर्ज दिले. ब्रिटीश सरकारी कागदपत्रांवर विश्वास ठेवला तर जगतसेठच्या कुटुंबाकडे सर्व इंग्रजी बँकांच्या ठेवींपेक्षा जास्त मालमत्ता होती. जगतसेठ कुटुंबाची संपत्ती ब्रिटनच्या अर्थव्यवस्थेपेक्षाही मोठी होती, असेही म्हटले जाते.
इंग्रजांना कर्ज द्यायचे
जगत सेठ यांची देशातील अनेक भागात कार्यालये होती जिथून पैसे दिले जात होते. आजच्या बँकांप्रमाणेच, अंतर्गत दळणवळणासाठी संदेशवाहक असायचे जेणेकरुन अनेक शहरांमध्ये व्यापाराला सहज चालना मिळू शकेल. जगतशेठ सारख्या इतर शाहूंनीही इंग्रजांना पैसे दिले आणि लहान नवाब आणि राजांविरुद्धच्या युद्धात आर्थिक मदत केली. या लोकांनी इंग्रजांनाच नव्हे तर फ्रेंच आणि पोर्तुगीजांनाही पैसा दिला.
हे पण वाचा
पतन कसे झाले
आज जगतसेठ किंवा त्यांच्या कुटुंबाचा पत्ता नाही. याचे एक प्रमुख कारण म्हणजे जगतसेठ कुटुंबाची संपत्ती पूर्णपणे नष्ट झाली. इंग्रजांच्या वाढत्या वर्चस्वामुळे या कुटुंबाने आपली पकड गमावली. शिवाय, ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीने घेतलेले पैसे कधीही परत केले नाहीत. जगतसेठ कुटुंबाचे नाव 20 व्या शतकाच्या सुरुवातीला नाहीसे झाले.
