1946 पासून आतापर्यंत एकूण 7 वेतन आयोग अस्तित्वात आले असून, सर्वप्रथम 1946-47 मध्ये सादर करण्यात आलेल्या आयोगाने मूलभूत पगारात कमाल वाढ ₹2000 इतकी केली होती. त्यानंतर 2016 मध्ये आलेल्या 7th Pay Commission ने कमाल बेसिक पे ₹2,50,000 पर्यंत वाढवला. किमान बेसिक पे ₹55 पासून थेट ₹18,000 प्रति महिना इतका झाला. आता लक्ष वेधलं जातंय 8th Pay Commission कडे, जिथे अंदाजानुसार आतापर्यंतची सर्वात मोठी सैलरी वाढ होणार असल्याचे संकेत मिळत आहेत.
8th Pay Commission मध्ये काय असेल विशेष?
संयुक्त कर्मचारी परिषदचे महामंत्री RK Verma यांच्या मते, 8th Pay Commission संदर्भातील शिफारसी अजून समोर आलेल्या नाहीत, पण प्राथमिक संकेतांनुसार किमान वेतन ₹18,000 वरून ₹51,480 पर्यंत वाढवले जाऊ शकते. म्हणजेच 30% ते 34% पर्यंत वाढ होण्याची शक्यता आहे. हा अंदाज प्रसिद्ध ब्रोकरेज हाऊस Ambit ने मांडला आहे.
8th Pay Commission मध्ये होऊ शकणारे मुख्य बदल
1. Fitment Factor: Ambit च्या अहवालानुसार Fitment Factor 2.28 ते 2.86 दरम्यान राहू शकतो. 7th Pay Commission मध्ये हा 2.57 होता, तर 6th मध्ये तो 1.86 होता.
2. DA, HRA आणि Transport Allowance: हे भत्ते महागाई दर आणि जीवनमानाच्या खर्चानुसार नव्याने ठरवले जातील.
3. अंमलबजावणी तारीख: केंद्र सरकारने 8th Pay Commission लागू करण्यासाठी 1 January 2026 ही तारीख निश्चित केली आहे. सध्या आयोगाच्या सदस्यांची नेमणूक व Terms of Reference (ToR) ठरवणे बाकी आहे. सदस्य व अध्यक्ष निश्चित झाल्यानंतर अंदाजे दोन वर्षांचा कालावधी लागेल, त्यानंतरच अंतिम निर्णय घेऊन अंमलबजावणी केली जाईल.
वेगवेगळ्या वेतन आयोगांचा इतिहास
| वेतन आयोग | कालावधी | किमान बेसिक (₹) | कमाल बेसिक (₹) |
|---|---|---|---|
| 1st | May 1946 – May 1947 | 55 | 2000 |
| 2nd | Aug 1957 – Aug 1959 | 80 | – |
| 3rd | Apr 1970 – Mar 1973 | 185 | – |
| 4th | Sep 1983 – Dec 1986 | 750 | – |
| 5th | Apr 1994 – Jan 1997 | 2550 | – |
| 6th | Oct 2006 – Mar 2008 | 7000 | 80000 |
| 7th | Feb 2014 – Nov 2016 | 18000 | 2,50,000 |
स्रोत: Central Pay Commission
सैलरी वाढीमुळे खरोखरच दिलासा मिळेल का?
| आयोग | वर्ष | किमान वेतन (₹) | महागाई दर | जीवनशैलीवर परिणाम |
|---|---|---|---|---|
| 5th | 1997 | 2550 | 7% (1996–2000) | थोडा दिलासा, मर्यादित वाढ |
| 6th | 2008 | 7000 | 8–10% (2007–2011) | मोठा बदल, Pay Band ची सुरूवात |
| 7th | 2016 | 18000 | 5–6% (2015–2020) | लक्षणीय सुधारणा, Pay Matrix लागू |
| 8th (प्रस्तावित) | 2026 | 51,480 (अंदाजित) | 6–7% (अनुमानित) | जीवनशैलीत मोठा उडी अपेक्षित |
स्रोत: Central Pay Commission
इतकी मोठी वाढ याआधी कधीच झाली नव्हती
Verma यांच्या मते 8th Pay Commission मध्ये 30 ते 34% पर्यंत पगार वाढू शकतो. जर हे खरे ठरले, तर हा आतापर्यंतचा सर्वात मोठा इन्क्रीमेंट ठरेल. या आयोगाचा प्रमुख उद्देश महागाईच्या भारातून दिलासा मिळवणे, आर्थिक प्रगतीचे प्रतिनिधित्व करणे आणि सर्व स्तरातील कर्मचाऱ्यांना न्याय्य वेतन देणे हा आहे. 7th Pay Commission मध्ये Grade Pay ऐवजी Pay Matrix आणण्यात आली होती आणि 6th Pay Commission ने Pay Band ची संकल्पना देऊन प्रशासकीय कार्यपद्धतीत कार्यक्षमता आणली होती. वाढलेल्या सैलरीमुळे कर्मचाऱ्यांना चांगले निवास, आरोग्य सेवा आणि जीवनशैली अनुभवता येईल.
महागाईच्या पार्श्वभूमीवर वाढ झाली तर परिस्थिती बदलेल
Investment Expert Amit Nigam यांच्या मते, 2025 आणि त्यानंतरच्या काळात महागाई दर 6 ते 7% च्या दरम्यान राहण्याची शक्यता आहे. जर सैलरीत 30% पेक्षा अधिक वाढ झाली, तर Actual Purchasing Power मध्ये मोठा फरक दिसून येईल. गेल्या काही वर्षांत महागाईच्या तुलनेत वेतनवाढ पुरेशी झाली नव्हती. पण आता जर या शिफारसींवर अंमलबजावणी झाली, तर ना फक्त नोकरीतील स्थैर्य वाढेल, तर कर्मचारी आर्थिकदृष्ट्या अधिक मजबूत होतील.
Disclaimer: वरील माहिती वेतन आयोगाच्या प्रस्तावांवर आधारित आहे. अंतिम निर्णय केंद्र सरकारकडून अधिकृतपणे घेतल्यानंतरच अंमलबजावणी होईल. वाचकांनी अधिकृत स्त्रोतांवर आधारित अंतिम अद्यतने तपासावीत.
