Life Certificate (जीवन प्रमाणपत्र): नोव्हेंबर महिना (November Month) पेन्शनधारकांसाठी (Pensioners) अत्यंत महत्त्वाचा असतो कारण या काळात दरवर्षी जीवन प्रमाणपत्र (Life Certificate) जमा करणे बंधनकारक असते. हे प्रमाणपत्र म्हणजे पेन्शनधारक जिवंत असल्याचे अधिकृत प्रमाण असून, या आधारे त्यांना पुढील पेन्शन (Pension Payment) देण्यात येते. जर कोणी ठरलेल्या मुदतीत हे प्रमाणपत्र सादर केले नाही, तर त्यांची पेन्शन तात्पुरती स्थगित (Suspended Pension) केली जाते.
का आवश्यक आहे जीवन प्रमाणपत्र (Importance of Life Certificate)
जीवन प्रमाणपत्र हे पेन्शनधारक जिवंत असल्याची खात्री देणारे अधिकृत दस्तऐवज आहे. याचा मुख्य उद्देश म्हणजे मृत व्यक्तीच्या नावावर चुकीने पेन्शन सुरू राहू नये, अशी फसवणूक रोखणे (Fraud Prevention). केंद्र सरकारने दरवर्षी 1 नोव्हेंबर ते 30 नोव्हेंबर या कालावधीत हे प्रमाणपत्र सादर करण्याची मुदत ठरवली आहे. तथापि, 80 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या नागरिकांना विशेष सवलत देण्यात आली आहे. ते 1 ऑक्टोबर ते 30 नोव्हेंबर या कालावधीत प्रमाणपत्र सादर करू शकतात.
आवश्यक कागदपत्रे (Required Documents)
- आधार क्रमांक (Aadhaar Number)
- आधारशी लिंक असलेला मोबाईल नंबर (Mobile Number Linked with Aadhaar)
- पेन्शन पेमेंट ऑर्डर (PPO Number)
- बँक खाते क्रमांक आणि IFSC कोड (Bank Account Number & IFSC Code)
- बायोमेट्रिक माहिती – फिंगरप्रिंट किंवा आयरिस स्कॅन (Biometric Verification)
आता घरबसल्या करा प्रक्रिया (How to Generate Life Certificate Online)
पेन्शनधारकांना आता बँक किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये जाण्याची गरज नाही. सरकारने Digital Life Certificate (DLC) ची सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे. यामुळे काही मिनिटांत घरबसल्या प्रमाणपत्र तयार करता येते. यासाठी दोन सोपे मार्ग आहेत — Jeevan Pramaan Portal आणि UMANG App.
Jeevan Pramaan Portal वरून प्रक्रिया:
- आपल्या लॅपटॉप, मोबाइल किंवा कॉम्प्युटरला फिंगरप्रिंट/आयरिस स्कॅनर जोडा.
- jeevanpramaan.gov.in या संकेतस्थळावर जा.
- “Get a Certificate” पर्यायावर क्लिक करा.
- अॅप डाउनलोड करून आधार क्रमांक आणि PPO क्रमांक टाका.
- बायोमेट्रिक स्कॅन करा.
- पडताळणीनंतर तुमचे डिजिटल सर्टिफिकेट तयार होऊन आपोआप बँक किंवा पोस्ट ऑफिसकडे पाठवले जाईल.
UMANG App वरून प्रक्रिया:
- मोबाईलमध्ये UMANG App डाउनलोड करा.
- सर्च बारमध्ये “Jeevan Pramaan” लिहा.
- “Generate Life Certificate” वर क्लिक करा.
- आधार आणि PPO क्रमांक टाका.
- बायोमेट्रिक पडताळणी करा आणि सर्टिफिकेट तयार होईल.
- हे सर्टिफिकेट थेट संबंधित बँक किंवा विभागाकडे पाठवले जाते.
ऑफलाइन प्रक्रिया (Offline Method)
ज्यांना ऑनलाइन प्रक्रिया वापरायची नाही, त्यांनी बँक, पोस्ट ऑफिस किंवा कॉमन सर्व्हिस सेंटर (CSC) येथे जाऊन जीवन प्रमाणपत्र सादर करू शकतात. यासाठी फक्त आधार कार्ड, PPO नंबर आणि बँक पासबुक घेऊन जाणे आवश्यक आहे. कर्मचारी बायोमेट्रिकद्वारे पडताळणी करून प्रक्रिया पूर्ण करतो.
निष्कर्ष (Conclusion)
सरकारच्या डिजिटल उपक्रमांमुळे आता पेन्शनधारकांना बँकेत रांगेत उभं राहण्याची गरज नाही. Digital Life Certificate (DLC) प्रणालीमुळे प्रक्रिया अधिक पारदर्शक आणि सोपी झाली आहे. पेन्शन थांबू नये यासाठी सर्व पेन्शनर्सनी वेळेवर आपले प्रमाणपत्र सादर करणे अत्यावश्यक आहे.
डिस्क्लेमर (Disclaimer)
ही माहिती केंद्र सरकार आणि EPFO कडून उपलब्ध अधिकृत सूचनांवर आधारित आहे. कोणताही निर्णय घेण्यापूर्वी संबंधित विभाग किंवा बँकेकडून ताज्या मार्गदर्शक सूचना तपासाव्यात.
